sr3

stok owoców jeść nie należy; niektóre gatunki czeremchy zawierają w pestkach i w korze trujący kwas pruski.

Czeremcha wydziela najsilniejsze fitoncydy (t;j. substancje zabójcze dla mikrobów), zawierające kwas pruski. Fitoncydy czeremchy zabijają w ciągu 5 minut najprostsze organizmy zwierzęce — ameby i Wymoczki.

Profesor Tokin przeprowadzi! wiele doświadczeń z czeremchą. Masa z roztartych liści czeremchy wydziela substancje zabójcze dla bakterii i dla zarodników pleśni. Prof. Tokin umieszczał kawałki liści czeremchy w szklanym słoju, do którego wpuszczał muchy pokojowe, komary i bąki. Po kilku sekundach owady te ginęły. Cztery roztarte pączki czeremchy zabijają (najmocniejsze kleszcze po upływie 15 minut. Roztarte pączki umieszczone w naczyniu, w którym znajduje się szczur, zabijają go po 20 minutach.

Ale i czeremcha ulega szkodnikom, na które nie działają jej fitoncydy ani soki trujące — jest to dość „delikatna** mszyca czeremchy.

Szczególnie dużo fitoncydów dają młode liście czeremchy na wiosnę i w lecie: na jesieni — znacznie mniej.

Oprócz czeremchy znamy też inne rośliny wydzielające tego rodzaju lotne substancje. Fitoncydy dębowych liści zabijają nawet odporne bakterie — pałeczki dyzenterii.

W „wyziewach¹* roztartego czosnku, chrzanu, cebuli, gorczycy przechowuje się mięso,.ryby, owoce.

Dobroczynne fitoncydy wydzielają też brzozy i sosny, jaśmin i czarne porzeczki, barszcz, mięta i wiele innych roślin.

Słusznie mówimy, że w lesie jest czyste powietrze, że się tam lżej oddycha. Rośliny wydzielając lotne fitoncydy zabijają bakterie, chronią się też przed nimi. Istotnie rośliny mniej podlegają chorobom wywoływanym przez bakterie aniżeli zwierzęta.

Lotne fitoncydy — to jakby obrona powierzna. tworząca strefę przeciwbakteryjną wokół roślin.

Drugą linią obronną są soki roślin zabijające mikroby.

Wiele roślin wydziela substancje, które zgubnie wpływają nie tylko na bakterie, ale i na inne rośliny. Postawmy kwitnące konwalie do jednego wazonu z gałązką bzu. Bez zwiędnie. Dla kontroli można inną gałązkę bzu umieścić samą, oddzielnie.

Spacerując po lesie, wypróbujcie fitoncydowe działanie liści i pączków różnych roślin, szczególnie tych, które silnie pachną. Aby wykonać tę próbę, rozcieramy dwa — trzy listki lub pączki danej rośliny «i wkładamy masę na dno probówki, do której wpuszczamy muchę. Probówkę zamykamy korkiem z waty i z zegarkiem oczekujemy na zgon owada.

Znamy już ogromną użyteczność nie tylko hodowanych, ale i dziko rosnących roślin, które stosowane są różnorodnie i szeroko w medycynie, przemyśle, gastronomii. Widzimy, że poza tym i zapach kwiatów, i liści czeremchy, a także wielu innych drzew i ziół jest pożyteczny dla człowieka. Rośliny te oczyszczają powietrze od mikrobów.

Oddychajcie • więc czystym powietrzem wśród roślin naszych lasów, łąk, pól i ogrodów.

207