strona0103 (2)

Niezależnie rui problemu :itnł«i Ilorazu inteligencji pojawi* wl«; pylą nie, wyrnzem czego Jest iloraz Inteligencji, Jaka Jest Jego H/cra/ii wmluM diagnostyczna i prognostyczna? Sprawom tym poświęcono wiele li.i.l.m Stwierdzono, że istnieje wysoka zbieżność (korelacja) między lloru/mn it.lt Ugcncji a postępami uzyskiwanymi w szkole, przynajmniej w wnmiil. uiłi życia amerykańskiego, gdzie większość takich badań była przcpi-owmU* na. Iloraz inteligencji daje dobrą, Jak się zatem zdaje, podstawę do pi • dywunia osiągnięć typu .szkolnego, .stanowi istotny wskaźnik pr/y f-p znawaniu upośledzenia umysłowego. Zagadnienie diagnostycznej v,mUi poszczególnych zadań testowych dla rozpoznania poszczególnych psychicznych — jako bardzo obszerne i należące do psychologii Mini * nrj -pomijamy tutaj. Informacje, w jakim zakresie i do jakiego nb-poM trafne Jest wnioskowanie o własnościach dzieci na podstawie badań l«»i« mi zdolności, znaleźć można w literaturze poświęconej poszczególnym tostom.

Ogólnie można stwierdzić, że w miarę postępu wiedzy psychologii '••••! staje się coraz bardziej jasne, jak skomplikowany Jest c h u i u l er procesu prowadzącego do poznania własności psychicznych « /ł " i-ku, ukrytych poza cechami obserwowalncgo zachowania się. Narasta r tym wiedza wskazująca na znaczenie czynników pozabiologtc/nych *llu dolnośei człowieka, nawet tak prostych i elementarnych i —Jul In ¹ 'dawało- wrodzonych, jak np. widzenie. Dynamiczno podejście mH • logii /nr (tj. badanie poszczególnych zjawisk w trakcie ich ksztullowMidu i przekształcania, w ich związku z. innymi zjawiskami), którego puli wbę tak silnie akcentują psychologowie radzieccy, a które w swoisty S|»• ■ób (w odniesieniu do zagadnień osobowości) reprezentują, opierając ul* nu spornej zresztą w wielu punktach teorii, psychologowie o orientu* )l i . choanalitycznej — zaczyna zdaje się wchodzić do ogólnego dorobku |***v chologłł.

Dziś do przeszłości należą zatem dyskusje, toczone jeszcze w pin w*m • • * latach powojennych na temat, czy można za pomocą pojedynczych pi" styrh prób testowych mierzyć pojedyncze wrodzono własności (np. #*!•«• ności) człowieka. Okazuje się, że wartościowa diagnoza psychologie/nu jest sprawą tak prostą.

Pełne omówienie zarówno problemów związanych Z diagnozą I | n • nozą psychologiczną w odniesieniu do dzieci, jak i wszelkich mntod d.i tego celu służących — wykracza* poza ramy podręcznika. Niemożliwi* jest zresztą i z tego względu, że każdy poważniejszy ośrodek psychologii • ny dorabia się na podstawie swoich doświadczeń własnych rozwiązań w tym zakresie; jedynym sposobem zapoznania się z nimi bywa praktyka. 1'nsla wienie właściwej diagnozy psychologicznej Jest procesem skomplikowanym w którym wyniki pojedynczych badań (prowadzonych np. różnymi tcNiuml)

«» mówią tyłku frugimnl.ii•/ni’, niewiele sunie w .nbie ziru*< zą< < d;im* iHjlnlutnicj.s/.yiiii iiiuiiK utulili m\ dokładna wiedza, co każdy z tyc h wy-

_M|kńw taktycznie stwierdzu, o c /yni i z jakim prawdopodobieństwem może j - ndi/.yć; umiejętność ilokormnia syntezy różnych danych o dziecku, ... junt sprawą najtrudniejszą. Aby móc stawiać diagnozę lekarską, nie

•    y dni czy umieć zmierzyć temperaturę, obejrzeć gardło czy język, dokonać ||iuli/y krwi i zarejestrować jej wyniki. Konieczna wszak jest znajomość funkcjonowania całości organizmu i jego chorobowych odchyleń. Tak

....... osoba, która ma w ręku test psychologiczny i potrafi przeprowadzić

| lun jestrować wyniki badania, niekoniecznie jest już zdolna do dlngno/y |..»yi hologicznej. Diagnoza taka wymaga bowiem znajomości praw funkcjo* imwiinia organizmu, nie mniej skomplikowanych niż. te, których znajo ni.niezbędna jest każdemu lekarzowi⁴".

Tuk w badaniach lekarskich, jak i w psychologicznych istnieje jednak ,iiwn n klasyczny niejako repertuar stosowanych metod szczegółowych

•    >| i ii. / rozmowy z. dzieckiem i rodzicami, oprócz wywiadu i obserwa Ji, tiuli'zą do tego repertuaru niektóre testy, przynajmniej w tych kraJai h, gd/ie su one stosowane na szerszą skalę, a więc przede wszystkim w Amr

. . i* i Europie Zachodniej. Ze względu na to, że testy te budzą duże zain Itn iłowanie także i w Polsce, wymienimy te z nich, które bywają naj . n. iciej stosowane.

Przedtem pragniemy jednakże zwrócić uwagę na fakt, że metody diagnostyczne stosowane w badaniach ulegają przeobrażeniom w mian. poutępu nauk, tj. w miarę coraz to lepszego poznawania charakteru i i I v tych właściwości dzieci i młodzieży, które są przedmiotem diagnozy. Ni< mo/na ponadto mówić o jakimś uniwersalnym, klasycznym reportuar/c Im.luń. W różnych ośrodkach naukowych czy ośrodkach psychologii d<» iowunej nie jest on, jak już mówiliśmy, taki sam. Testy nie wyczerpują li*, wszystkich sytuacji eksperymentalnych, stosowanych w celach dlugno ■tycznych. Nie obejmujemy np. ich mianem bardzo cennego sposobu onuy po/iomu rozwoju intelektualnego dzieci, stosowanego przez .). I• 4 .* g *• t « **.

*• Ponieważ jednak wiele osób bez odpowiedniej wiedzy i przygotowaniu klonm. I. )<-Ht «lu wyciągania daleko idących wniosków na podstawie badań testowych, wvr »

•    l/iijąc w ten sposób szkody ludziom i kompromitując psychologię — posiadana* U tów i posługiwanie się nimi Jest zastrzeżone w wielu krajach dla osób kom poi. ntny« li limtytucje produkujące tosty sprzedają Je mianowicie osobom wykazującym się o<l i iwlednimi kwalifikacjami.

^M Por. U. Inhelder, B. Matalon lladania nad roi wiązywaniem problemów i myt-leniem. W: P. II. Muascn (1 DUO), rozdz. 10. — A. Pinard i M. Laurendeau A scalę o/ iciUal davelopment bused on (ht theory of IHayct. „Journal of Research in Kclonce i.-aching" 1082, t. U. v :*vi i C IJ/glrla, J. McV. Hunt A scalę of infant psycholu-pi rai ilcoclojmitrif, lin. 1 (mu»/y nupll)