strona0 31

VI. Analiza warunków pracy w zawodzie:

1) fizyczne warunki pracy;

2) ekonomiczne warunki pracy;

3) społeczne warunki pracy.

VII. Socjologiczna analiza zawodu:

1) dominujący system współdziałania w pracy;

2) tradycje i kultura zawodu;

3) wartość i prestiż zawodu.

VIII. Tendencje dominujących zmian w zawodzie.

IX. Specyfika zawodu.⁸¹

W badaniach zawodu prowadzonych według przedstawionego schematu korzystano również z opracowanej przez K. Korabiowską-Nowacką metodyki badania zadań zawodowych. Zdaniem tej autorki badanie pracy dokonuje się w dwóch płaszczyznach:

— w pierwszej — pracę traktuje się jako całokształt czynności, które pracownik wykonuje zgodnie z przyjętymi obowiązkami,

- w drugiej - analiza dotyczy umiejętnoaciowej strony działania, która nie tylko dokonuje się zgodnie z planem, ale musi być skuteczna, to znaczy prowadzić do określonego wyniku założonego celem pracy.

W pedagogice pracy za szczególnie istotną uważa się umiejętnościową stronę badania zawodu. Najczęściej bywa ona poprzedzona analizą zadań i czynności istotnych dla danego zawodu, jak i warunków jego wykonywania. Przy analizie uiniejętnościowej strony działania w danym zawodzie można korzystać i najczęściej korzysta się z dorobku psychologii pracy w zakresie badania czynności roboczych na stanowisku pracy. Jako podstawowe metody badania zawodu można zatem wymienić:

1) analizę dokumentacji dotyczącej zawodu i stanowiska pracy, jak również i wytworów samej pracy,

2) metodę obserwacji, w drodze której uzyskuje się informacje o badanym procesie pracy i jego przebiegu; jedną z technik tej metody jest technika kadr i wykresów przebiegu pracy,

3) metodę badania opinii, która spełnia rolę pomocniczą; zdobywa się tą drogą informacje od pracowników na temat przebiegu pracy.^8,1

Można jednak stwierdzić, że najbardziej znaczącą rolę w badaniu procesu pracy należy przypisać metodzie obserwacji. Podporządkowane są jej różnorodne techniki opracowane na gruncie różnych nauk o pracy, a przede wszystkim psychologii pracy.

Interesującą techniką jest technika kart i wykresów przebiegu pracy. Jest ona uniwersalna w tym sensie, że za jej pomocą można rejestrować przebieg wszystkich procesów pracy fizycznej. Możliwość taka zaistniała dlatego, że sprowadzono wszystkie czynności, jakie występują w różnego rodzaju pracy fizycznej od kilku uniwersalnych, podstawowych elementów pracy, a każdemu z nich odpowiada określony symbol graficzny.⁸⁴ Są one następujące:

- O

²> c=£>

— operacja - czynności zmierzające do zmiany właści

wości fizycznych, chemicznych lub kształtu przedmiotu pracy (tworzywa);

— przemieszczenie - elementy pracy polegające na

zmianie położenia materiału na odległość;

3)	0	— manipulacja - przemieszczenia materiału na odległość nie większą niż 2 metry, sprowadzające się najczęściej do zdjęcia materiału ze środka transportowego, ustawienia na stanowisku roboczym lub umieszczeniu na środku transportowym;
4)	□ r\	- kontrola - ustalanie ilościowych lub jakościowych cech przedmiotu (mierzenie, ważenie, badanie twardości, gładkości itp.);
5)	D	— oczekiwanie — bezczynność wykonawców, postoje maszyn, bezwładność materiałów;
e> V7		- magazynowanie - następuje wtedy, gdy do uwol-

nienia materiału ze stanu oczekiwania konieczne jest sporządzenie dokumentu.⁸⁶

Przy pomocy przedstawionych symboli obserwator zapisuje przebieg pracy na arkuszu zwanym kartą i wykresem przebiegu pracy. W procesie pracy wyróżnia się różnego rodzaju karty i wykresu przebiegu pracy. Z punktu widzenia potrzeb zadań zawodoznawczych za najbardziej przydatne uznać można:

— karty procesu pracy,

— karty przebiegu czynności,

- karty przebiegu czynności zespołowych,

- karty przebiegu czynności obu rąk.