str 105

Obliczona średnica jest minimalna i może być zwiększona, jeżeli wymaga tego konstrukcja łożyska, przy czym dobór tej średnicy jest związany z konstrukcją wału oraz z wymiarami znormalizowanymi. W obliczeniu na nacisk sprawdza się warunek

^p-⁼ Td^{s (139)}

z którego wynika, że przy danej średnicy czopa długość łożyska / jest określona związkiem

l z ——    (13.10)

P dop^

Jeżeli do obliczeń przyjąć smukłość określoną wzorem (13.7), to można wyznaczyć ze wzoru (13.10) długość łożyska lub jego średnicę, tzn.

FX

\ Pi

op

\

(13.11)

dop

W tym przypadku trzeba porównać średnice obliczone ze wzorów (13.8), (13.11) i ostatecznie przyjąć większą. W razie dużych różnic tych średnic należy przeanalizować możliwość zmiany przyjętej smukłości łożyska X.

Smukłość ta nie powinna być zbyt mała, gdyż zwiększony zostaje wydatek smaru oraz nie powinna być zbyt duża, gdyż powoduje to większą nierówno-miemość nacisków. Dla łożysk stałych przyjmuje się zwykle X = 1 + 1,4 (wyjątkowo do 1,7), a dla łożysk wahliwych X = 1,7+4,2. Wartości przyjmowanych nacisków dopuszczalnych p_dop zależą od materiałów par ciernych. Orientacyjne wartości przedstawiono w tablicy 13.4.

Tablica 13.4

Wartości nacisków dopuszczalnych w łożyskach ślizgowych p^ [MPa]

Czop	Panewka	P dop
	żeliwo	2-r3
Stal	brąz lub mosiądz	5
	stop łożyskowy	6
	brąz	8
Stal hartowana	stop łożyskowy	9
i szlifowana	stal hartowana i szlifowana	15
	stal hartowana i szlifowana przy smarowaniu pod ciśnieniem	25+35

Obliczanie łożyska na rozgrzewanie przeprowadza się w sposób orientacyjny przez sprawdzenie iloczynu nacisków średnich i prędkości (p^, u). Iloczyn ten jest umowną miarą ciepła wytwarzanego w łożysku przez tarcie,

105