strony168 169

Uogólniając wyniki przeprowadzonych badań można stwierdzić, że inwestorzy podejmujący w Polsce działalność kierują się wieloma czynnikami. Analiza lokalizacji przedsiębiorstw z udziałem zagranicznym pozwala wyłonić trzy rodzaje obszarów o szczególnej aktywności inwestorów (patrz rys. 34, 35, 36) [Dziemianowicz 1997]:

1)    aglomeracje i ośrodki wojewódzkie oraz duże miasta (skupiające w otoczeniu aktywne gospodarczo gminy, są jednocześnie ośrodkami rodzimej przedsiębiorczości),

2)    obszary z historycznie uwarunkowanym bogactwem gospodarczym,

3)    obszary położone w pobliżu kraju pochodzenia inwestora.

Rys. 36. Atrakcyjność inwestycyjna miast małych

Mapa prezentuje tylko miasta zaliczone do najwyższej klasy atrakcyjności A Źródło: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkowi)

7.6. Specjalne strefy ekonomiczne

Na początku lat dziewięćdziesiątych wiele obszarów i ośrodków przemysłowych w kraju zostało dotkniętych skutkami recesji gospodarczej. W związku z tym zrodziła się potrzeba stworzenia instrumentu ekonomicznego, za pomocą którego rząd mógłby udzielić wsparcia regionom walczącym z bezrobociem i wymagającym restrukturyzacji. Tego typu instrument nie powinien jednocześnie angażować znacznych środków budżetowych. Przesłanki takie stały się podstawą uchwalonej w dniu 20 października 1994 r. Ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, stanowiącej odpowiedź na liczne postulaty środowisk lokalnych.

Pierwszą specjalną strefę ekonomiczną powołano we wrześniu 1995 r. w Mielcu^W połowie 1996 r. oraz w kwietniu i we wrześniu 1997r. powstały kolejne strefy, w tym dwa parki technologiczne w Krakowie i w okolicy Warszawy (również w oparciu o przepisy ustawy o SSE). Obecnie działa w Polsce 17 specjalnych stref ekonomicznych⁶⁶ (patrz rys. 37). Zajmują one łączny obszar ponad 5 tys. ha. Zakłada się, że strefy będą funkcjonowały przez okres 20 lat, natomiast technoparki 12 lat. Większość z powołanych stref składa się z kilku tzw. podstref, czyli oddzielnych obszarów włączonych do strefy. Tylko strefy mielecka, starachowicka i słupska mają zwartą lokalizację na terenie miasta.

Warunki zarządzania strefami są zróżnicowane. Najczęściej pozostają w rękach małych spółek, specjalnie zawiązanych w tym celu. Mają one status spółek akcyjnych, w których - w myśl ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych -jest przewaga udziałów Skarbu Państwa. Jedynie zarządy strefy mieleckiej i tarnobrzeskiej zostały powierzone Agencji Rozwoju Przemysłu, która stanowi swego rodzaju fundusz inwestycyjny.

Zgodnie z ustawą o specjalnych strefach ekonomicznych przedsiębiorstwom funkcjonującym na terenie stref przysługują różnego rodzaju ulgi i zwolnienia podatkowe. I tak przez pierwszych 10 lat działalności mogą one być całkowicie

⁶⁶ Stan w 1998 r. Informacje zawarte w rozdziale opracowano głównie na podstawie Gospodarczego Atlasu Polski 1998.