strony46 47

Wreszcie trzecia sytuacja (rys. 6c) charakteryzuje stan, gdy zarówno koszty, jak i ceny zależą od położenia. .Wtedy orientację przedsiębiorstwa możemy określić jako dążenie do maksymalizacji zysku.

Koszty

Ceny

A 0 B

Rys. 6. Modele teoretyczne poszukiwania optymalnej lokalizacji: 6a) koszty zależne od lokalizacji, 6b) ceny zależne od lokalizacji, 6c) koszty i ceny zależne od lokalizacji;

O - lokalizacja optymalna, A-B - obszar lokalizacji korzystnych Źródło: D.M. Smith 1966, za Regulski 1985, s. 26

2.1. Przestrzenna organizacja produkcji rolnej J. H. Thunena hekursorem teorii lokalizacji jest J. H. Thiinen. Przez 40 lat kierował on majątkiem ziemskim w Meklemburgii i był świadkiem rewolucji zarazem ekonomicznej i technicznej, która spowodowała przejście od zamkniętej gospodarki ziemskiej do gospodarki o rynku otwartym. Jego dzieło Der isolierle Stacit (Państwo wyizolowane) [1826] jest więc efektem doświadczenia praktycznego. Thiinen poszukiwał racjonalnego pod względem ekonomicznym układu stref rolniczych wokół miasta będącego rynkiem zbytu dla produktów rolnych. Układ taki, zdaniem Thunena, powstaje, gdy każdy kawałek ziemi jest użytkowany w taki sposób, iż daje największą rentę, czyli zysk | Domański 1998],

Na początku swych rozważań autor wprowadził szereg założeń upraszczających, a mianowicie: 1) wszystkie grunty na badanym obszarze są jednakowo urodzajne, 2) transport pomiędzy gospodarstwami rolnymi a rynkiem odbywa się po drogach stanowiących najkrótsze połączenia w linii prostej między tymi miejscami, 3) koszty transportu są wprost proporcjonalne do odległości, wagi produktu i jego nietrwałości, 4) na rynku istnieje wolna konkurencja pomiędzy sprzedawcami, którzy dążą do maksymalizacji zysku, 5) rolnicy nie wymieniają w zasadzie produktów między sobą, lecz produkują wyłącznie na sprzedaż na owym centralnym rynku itd. Thiinen wykazał, że w warunkach określonych przez te /ułożenia, najcięższe i najmniej trwałe produkty rolne będą produkowane mijbliżej rynku, że odległości od rynku, w jakich wytwarzanie danego typu produktów będzie zyskowne, kształtować się będą w sposób odwrotnie proporcjonalny do owych cech produktów, tj. ich wagi i nietrwałości. W rezultacie powstaną koncentryczne w stosunku do rynku strefy (pierścienie) różnych typów gospodarki rolnej. W ten sposób powstaje graficzny model, który obrazuje rozmieszczenie typów gospodarki rolnej wokół centralnie zlokalizowanego rynku.