str062 63

61. Dzięgiel leśny (Angelica silve-stris L.). Roślina wieloletnia, wysokości 80—180 cm. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Występuje w lasach, zaroślach, na łąkach, na brzegach wód, nad strumykami. Łodyga obła, delikatnie bruzdowana. Liście zwykle potrójne pierzaste, niekiedy podwójnie pierzaste, górne mniejsze. Baldachy duże, o 15—30 promieniach, szypułki mączasto owłosione. W Polsce rośnie na całym obszarze po zaroślach i mokrych łąkach. Jest to roślina lecznicza, lecz może również służyć jako przyprawa kuchenna.

62. Arcydzięgiel litwor (Archange-lica officinalis — Hoffm.). Roślina dwuletnia do 150 cm wysokości, o silnym, przyjemnym zapachu. Łodyga dęta, liście 3—i krotnie pierzaste, olbrzymie o listkach jajowatych, nieregularnie zębatych.

W Polsce rośnie dziko w Sudetach i Karpatach, wśród skał, przy brzegach potoków. Młode pędy oraz ogonki liściowe są używane na jarzynę, poza tym — kandyzowane — służą do przybierania tortów. Korzenie i owocniki stosowane są jako przyprawa kuchenna. Jest rośliną leczniczą.

63. Porzeczka czarna (Ribes ni-grum L.). W Polsce występuje na całym niżu, ale niezbyt pospolicie. Rośnie w lasach liściastych i w zaroślach, najczęściej nad brzegami strumieni i rzek, ponieważ potrzebuje dużo wilgoci. Zakwita w kwietniu. Owoce dojrzewają zwykle w lipcu. Są one z zewnątrz czarne, w środku zielonkawe, nieprzeźroczyste, słod-kawe, wydzielają silną, nieprzyjemną woń. Pochodzi ona z olejków eterycznych. Owoce są bogate w witaminy, cukry, pektyny i karoteny.

Z owoców wyrabia się dżemy, marmolady, galaretki, konfitury soki i wódki. Przede wszystkim owoce te nadają się do wyrobu koncentratów witaminowych.

64. Podagrycznik pospolity (Aego-podium podagraria L.). Roślina trwała o czołgającym się kłączu i długich podziemnych rozłogach, wysoka (60—90 cm). Bruzdowana łodyga kończy się dużym baldachem kwiatów. W dolnej części łodygi znajdują się trójlistkowe liście, w górnej — pojedynczo trójdzielne. Kwiaty białe — mają po 5 płatków i 5 pręcików. Pospolita w całym kraju, występuje w cienistych i wilgotnych laskach. Częścią jadalną rośliny są liście bogate w karoten i sole mineralne. Liście można spożywać na surowo, gdy są młode na wiosnę, lub jako jarzynę zastępującą szpinak.

63