wstęp do teorii polityki img 187

Małgorzata Bielecka

X. Role międzynarodowe państwa

Państwo prowadząc politykę zagraniczną realizuje wiele ról międzynarodowych¹. Świadczą one o ciągłości i konsekwentnej realizacji założeń tej polityki. Mają charakter celowych oddziaływań państwa na środowisko międzynarodowe, co w dłuższej perspektywie czasowej, pozwala na określenie zależności pomiędzy jego deklaracjami politycznymi a rzeczywistymi działaniami ukierunkowanymi na realizację tych zamierzeń. Jako czynnik pośredni wpływąjąrównież na określanie celów i kierunków polityki zagranicznej państwa, a także metod i środków ich realizacji.

1. Pojęcie roli międzynarodowej państwa

W różnych naukach społecznych funkcjonuje wiele sposobów definiowania ról. W ujęciach antropologicznych rolę rozumie się jako system normatywnie określonych wzorów zachowań lub zachowań jednostek w ramach ich pozycji społecznej. W ujęciu psychologicznym rola to system zachowań oczekiwanych od jednostki w ramach jej pozycji społecznej. Teoria organizacji zakłada, że role są wiązane ze sferą zachowań narzucanych przez systemy organizacyjne. W socjologii rola rozpatrywana jest w związku z rzeczywistymi zachowaniami podmiotów. Z kolei w ujęciu historycznym role społeczne są często analizowane jako przejawy obiektywnych procesów historycznych².

1

   Kategoria „ról międzynarodowych” w odróżnieniu od kategorii „rola międzynarodowa” wydaje się być bardziej adekwatna do analizy stosunków międzynarodowych. W związku z tym, że każde państwo realizuje wiele ról międzynarodowych, mówienie o jednej roli stanowi tylko „synonim określania pozycji międzynarodowej danego państwa, które nie odzwierciedla jednak łNego procesu poznania jego ról międzynarodowych”-Józef Kukułka, Ryszard Zięba, „Ewolucja międzynarodowej roli Polski odrodzonej”, Studia Nauk Politycznych, 1981, nr 4, s. 80-81. Zob. także Ziemowit J. Pietraś, Pojęcie i klasyfikacja ról międzynarodowych, Lublin: UMCS. Międzyuczelniany Instytut Nauk Politycznych. Centralny Program Badań Podstawowych 11.10.2.2.1 1989, s. 10-11.

2

   Szerokie opracowanie teoretycznych podstaw teorii ról przedstawił Eugeniusz Sadowski w: „Teoria ról międzynarodowych w nauce anglosaskiej”, [w:3 Józef Kukułka (red.), Teorie, koncepcje, doktryny stosunków międzynarodowych. I Sympozjum Doktorantów. Rozprawy z roku akademickiego 1975/1976, Warszawa: Wydawnictwo WDiNP Uniwersytetu Warszawskiego 1976, s. 233-309. Por. Pietraś, op.cit., s. 2-3; Kukułka, Zięba, op.cit., s. 77-79.