wstęp do teorii polityki img 52

57

różnych dziedzin życia społecznego i globalizacji zjawisk występujących wc współczesnym świecie⁸⁸.

Aktorzy sceny międzynarodowej muszą więc aktywnie włączać się do tych ogólnocywilizacyjnych procesów, aby skutecznie zabezpieczać w nich swoje partykularne interesy. Dla różnych państw, dużych i małych, bardzo ważne znaczenie miały np. wysiłki w celu wypracowania nowego prawa morza. Dyskusje w tej sprawie trwały przez wiele lat, zanim zakończyły się przygotowaniem i przyjęciem w' 1982 r. nowej konwencji. Głównym motywem zaangażowania się państw w tej wielkiej debacie było dążenie do ochrony własnych ważnych interesów ekonomicznych, co szczególne znaczenie miało dla państw małych i nie mających bezpośredniego dostępu do morza. Nie mniej ich udział w wypracowaniu nowego prawa morza stanowił w'ktad na rzecz kształtowania systemu stosunków międzynarodowych.

Dążąc do kształtowania i optymalizacji reguł funkcjonowania środowiska międzynarodowego państwa są szczególnie zainteresowane tworzeniem norm i instytucji zabezpieczających ich najważniejsze interesy polityczne w zakresie zapewniania ich bezpieczeństwa zewnętrznego i możliwości wpływania na środowisko międzynarodowe. Dla większości państw świata taką funkcjonalną potrzebą jest umacnianie pokoju międzynarodowego.

Należy zauważyć, że pokój międzynarodowy, jako cel polityki zagranicznej, wtedy odpowiada potrzebom całego środowiska międzynarodowego, jeśli zakłada nie tylko brak wojny i przemocy w stosunkach międzynarodowych, lecz przede wszystkim kształtowanie owocnej współpracy państw, która sprzyja rozwojowi wszystkich wartości międzynarodowych, pożądanych pr/ez daną zbiorowość państw' (pokój europejski, pokój światowy). Pojęcie pokoju rozciąga się więc na całe procesy ochrony, zabezpieczania i umacniania normalnych warunków istnienia, przetrwania i rozwoju jednostek (ludzi), narodów, pańsLw- i systemów międzynarodowych. Należy przy tym zwrócić uwagę na potrzebę umacniania pokoju. Kategoria umacniania jest szersza od ochrony pokoju, która wiąże się z obroną status quo, bo zakłada także dostrzeganie licznych zagrożeń (nie tylko militarnych) oraz optymalizacje całego mechanizmu budowania pokoju®.

Ważne „interesy międzynarodowe” państw są związane z potrzebami rozwiązywania narastających tzw. problemów globalnych, które stwarzają zagrożenia dla perspektyw całego światowego systemu stosunków międzynarodowych. Poza poważnymi problemami proliferacji broni masowego rażenia i tzw. broni podwójnego zastosowania, bardzo negatywne implikacje wynikają z nabrzmie-

^w Zob. teoretyczną analizę wpływu ww. zjawisk na politykę zagraniczną współczesnych państw: John Baylis, Steve Smith (red.), The Globatization of WorldFohUcs: An Inlroduction to Internationa! Relatiom, Oxford: Oxford Univcrsity Press 1997, cz. 111 i IV.

” Por. Ryszard Zięha, „Polskie inicjatywy pokojowe”, Stosunki Międzynarodowe, t. 6 (1987), s. 80 81; Józef Kukułka (red.). Pokój w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1991.