Zasady Wykładni Prawa L Morawski6

Zasady wykładni prawa * « »

orzekł w sposób niezgodny z poglądem wyrażonym przez sad wyższy nie może automatycznie prowadzić do uchylenia wyroku sądu niższego. To właśnie miał na uwadze SN, gdy sformułował pogląd następujący: „samo wypowiedzenie przez sąd poglądu prawnego, który jest sprzeczny ze stanowiskiem wyrażonym przez SN, nie uzasadnia jeszcze uchylenia wyroku zawierającego taki pogląd. Niezbędne jest bowiem, aby wyrok oparty na takim poglądzie powodował skutki, które nie mogą być zaakceptowane w demokratycznym państwie prawnym” (wyrok SN z 17 kwietnia 1997 r., III RN 10/97, OSNAiPUS 1998/2)¹⁴. Wyjątkiem od zasady, że wykładnia operatywna nie wiąże innych sądów jest wykładnia dokonana przez sąd odwoławczy, która w danej sprawie jest wiążąca dla sądu niższego (bliżej na ten temat art. 386, k.p.c. i art. 442. k.p.k.¹⁵) oraz uchwały S.N. rozstrzygające zagadnienia prawne budzące wątpliwości w konkretnych sprawach (art. 390. k.p.c., art. 441 k.p.k.¹⁶).

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na pogląd wyrażony przez SN w postanowieniu z dnia 12 czerwca 2008 r. (III CZP 42/08), że sąd odwoławczy jest uprawniony do wystąpienia z pytaniem prawnym do SN w trybie art. 390 k.p.c. dopiero gdy ustali, że ,nauka i orzecznictwo nie

¹⁴    Cyt. za L. Leszczyński, Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Zakamycze 2001, s. 57.

¹⁵    Art. 386. § 6. k.p.c. Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego.

Art. 442. § 3. k.p.k. Zapatrywania prawne i wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania są wiążące dla sądu, któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania orzeczenia.

^,b Art. 390. k.p.c. § 1. Jeżeli przy rozpatrywaniu apelacji powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, odraczając rozpoznanie sprawy. Sąd Najwyższy władny jest przejąć sprawę do rozpoznania.

§ 2. Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygająca zagadnienie prawne wiąże w danej sprawie.

Art. 441. k.p.k. § 1. Jeżeli przy rozpoznawaniu środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, sąd odwoławczy może odroczyć rozpoznanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

§ 2. Sąd Najwyższy może przekazać rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego powiększonemu składowi tego sądu.

§ 3. Uchwała Sądu Najwyższego jest w danej sprawie wiążąca.

* as ■ 46 ■ ■