Zdjęcie0244 (8)

obnażone, gdyż na powierzchni endometrium w tej fazie cyklu, nie ma ciągłej warstwy komórek nabłonka.

Po krótkim okresie rozkurczu tętnice spiralne kurczą się ponownie. Pogłębia to zmiany martwicze w powierzchniowych częściach błony śluzowej i jednocześnie prowadzi do zmian degeneracyjnych w dystalnych, w stosunku do miejsca ponownego skurczu, częściach tętnic spiralnych. Zdegenerowane fragmenty tętnic ulegają również złusz-czeniu do jamy macicy.

Pod koniec fazy miesiączkowej warstwa czynnościowa błony śluzowej macicy jest całkowicie złuszczona. Pozostaje jedynie warstwa podstawna, w której tkwią dna cew gruczołowych. Leżące w nich komórki będą stanowić, wraz z komórkami zrębu łącznotkankowego, źródło regeneracji całej błony śluzowej w rozpoczynającej się nowej fazie wzrostu.

Opisane zmiany zachodzące w cyklu miesiączkowym dotyczą jedynie błony śluzowej trzonu macicy. W innych częściach narządu, a zwłaszcza w szyjce, cykliczne zmiany budowy i funkcji zależne od wpływu żeńskich hormonów płciowych mają inny charakter i zostały podane w dalszej części rozdziału.

22.2.3.2.

Błona mięśniowa macicy

Błona mięśniowa (myometrium, tunica muscularls) stanowi najgrubszą część ściany macicy. Zbudowna jest z włókien mięśniowych gładkich, między którymi leży duża ilość elementów łącznotkankowych.

Pęczki włókien mięśniowych gładkich tworzących myometrium przeplatają się, tworząc niewyraźne warstwy. Zazwyczaj w błonie mięśniowej macicy wyróżnia się trzy warstwy:

1)    leżącą pod błoną śluzową cienką warstwę podśiuzową (stratom submucosum), w której większość włókien układa się podłużnie (równolegle do długiej osi narządu). Występują tu również mniej liczne włókna o przebiegu okrężnym łub skośnym;

2)    szeroką warstwę naczyniową (stratum uasculosum), która swoją nazwę zawdzięcza obecności dużej liczby naczyń krwionośnych. W warstwie tej umiejscowione są głównie włókna mięśniowe o ułożeniu okrężnym i skośnym-w stosunku do długiej osi macicy;

3)    cienką warstwę nadnaczyniową [stratum supraoas-ciilosum), z obecnymi w niej włóknami podłużnymi i pewną liczbą włókien okrężnych.

Wyróżnia się niekiedy dodatkową cienką warstwę leżącą zewnętrznie, tuż pod błoną surowiczą, tzw. warstwę pod-surowiczą [stratwn subserosum). Znajdują się w niej przede wszystkim pęczki włókien mięśniowych podłużnych. Powyższe warstwy są trudne do odróżnienia, gdyż włókna mięśniowe przechodzą z jednej do drugiej. Żadna warstwa nie zawiera także komórek mięśniowych ułożonych tylko w jednym kierunku.

Istnieją poglądy, że w błonie mięśniowej macicy w ogóle nie można wyróżnić żadnych warstw, a jedynie można mówić o pewnej tendencji w układaniu się włókien mięśniowych w poszczególnych okolicach myometrium.

W leżącej między pęczkami włókien mięśniowych gładkich tkance łącznej występują liczne Gbroblasty, komórki tuczne, makro fagi, komórki niezróżnicowone oraz wędrujące komórki krwi, głównie limfocyty i granulocyty obojętnochłonne.

Substancja międzykomórkowa tej tkanki zawiera dość liczne włókna kolagenowe i nieco włókien siateczkowych. Włókna sprężyste umiejscowione są głównie w zewnętrznych częściach błony mięśniowej. Znajdujące się w błonie mięśniowej elementy łącznotkankowe otaczają dużą liczbę naczyń krwionośnych.

Komórki mięśniowe gładkie myometrium wykazują kur-czliwość zależną od wpływu różnych czynników. Stwierdzono, że prostaglandyny z grupy E zmniejszają kurcz-liwość macicy, zaś prostaglandyny z grupy F zwiększają. Przypuszcza się, że odczuwane przez niektóre kobiety silne bóle miesiączkowe związane są ze zwiększeniem wytwarzania prostaglandyn pobudzających silne skurcze mięśni macicy. Na kurczliwość mięśni macicy mają również wpływ hormony płciowe.

W okresie ciąży w błonie mięśniowej macicy zachodzą wyraźne zmiany. Dotyczą one przede wszystkim zwiększenia wymiarów poszczególnych komórek mięśniowych (przerost, hypertrophla), jak i ich liczby (rozrost, hyper-plasia). Przed ciążą długość poszczególnych komórek mięśniowych wynosi zazwyczaj ok. 25—30 pm. W czasie ciąży komórki te zwiększają swoje wymiary nawet 10—20-krol-nie. Przypuszcza się, że zwiększenie liczby komórek mięśniowych może być związane z dwoma mechanizmami. Są nimi podziały istniejących już komórek mięśniowych oraz powstawanie komórek mięśniowych z niezróżnicowanych komórek tkanki łącznej. Jednym z czynników prowadzących do zmian występujących w myometrium w czasie ciąży jest duże stężenie estrogenów.

W czasie trwania ciąży dochodzi do znacznego osłabienia kurczliwości macicy (patrz dalsza część niniejszego rozdziału). W czasie porodu kurczliwość mięśni macicy silnie zwiększa się, w czym szczególnie istotną rolę odgrywa ocytocyna (oksytocyna).

22.2.3.3.

Błona surowicza macicy

Błona surowicza (perimetrium, tunica serosa) leżąca na zewnętrznej powierzchni narządu stanowi blaszkę otrzewr nej. Zbudowana jest z cienkiej warstwy tkanki łącznej wiotkiej tworzącej blaszkę, surowiczą właściwą (lamina propńa serosa). Na jej powierzchni spoczywa nabłonek jednowarstwowy płaski — mezotelium (mesothelium). W tkance łącznej błony surowiczej przebiegają liczne naczynia krwionośne i chłonne, a także nerwy.

W dolnej części przedniej powierzchni macicy błona surowicza nie występuję.

22.2.3.4.

Cieśń i szyjka macicy

Budowa histologiczna cieśni i szyjki macicy różni się od budowy trzonu macicy.

Również charakter cyklicznych zmian struktury i Amkcjl cieśni i szyjki macicy, zależnych od wpływu hormonów płciowych, jest różny od występującego w błonie śluzowej trzonu macicy cyklu miesiączkowego.

Cieśń macicy. Ćieśń macicy jest krótką, o długości 1 cm, wąską częścią narządu łączącą jego trzon z szyjką. Błona śluzowa cieśni jest cieńsza, a także zawiera mniejszą liczbę