Zdjęcie0254 (6)

Na powierzchni otoczki brodawki sutka otwierają się gruczoły otoczki (glandulae areolares). Jest ich ok. 10—15. Są one dużymi, rozgałęzionymi gruczołami wykazującymi w swojej budowie cechy pośrednie między gruczołami potowymi i gruczołami mlekowymi. Wydzielają w sposób apokrynowy. Oprócz tych swoistychgruczołów na brzegach otoczki brodawki występują gruczoły potowe, a także gruczoły łojowe.

Brodawka sutka i jej otoczka są bogato unerwione. Liczne zakończenia nerwowe występują w górnych częściach brodawki.

Ciało sutka. Ciało sutka (corpus mammae) zbudowane jest ze zrębu łącznotkankowego oraz z miąższu gruczołowego (ryc. 22-28). W gruczole mlekowym w okresie spoczynku obficie rozwinięty jest zrąb. Miąższ gruczołowy zaś jest ubogi. ■

Ryc. 22-28. Gruczoł mlekowy w okresie spoczynku (pow. 580 x). Silnie rozwinięty zrąb łącznotkankowy narządu (1) i ubogi miąższ gruczołu reprezentowany przez przewody mleczne (2), z których część ma zapadniętą ścianę (3).

Tkanka łączna gruczołu mlekowego dzieli miąższ narządu na 15—20 płatów. Każdy płat gruczołu sutkowego (lobus glandulae mammarłae) ma w przybliżeniu kształt stożkowy i podzielony jest przez tkankę łączną na mniejsze płaciki gruczołu sutkowego (lobuli glandulae mammariae). Zbudowane są one z pęcherzyków gruczołu sutkowego (alueolus glandulae tnammariae).

Miąższ gruczołu mlekowego (parenchyma glandulae mani-mariae) składa się z wyprowadzających wydzielinę przewodów mlecznych różnego przekroju i różnie umiejscowionych, a także z wydzielniczych odcinków końcowych gruczołu mlekowego (portio terminalis glandulae nuwi-mariae).

Każdy piat gruczołu ma własny przewód mleczny płatowy wytwarzający zatokę mleczną. Poniżej zatoki mlecznej przewód mleczny płatowy ma mniejszą średnicę i wysiany jest dwoma warstwami komórek.

Komórki leżące bliżej światła narządu są typowymi komórkami nabłonkowymi i mają kształt sześcienny lub walcowaty. Na zewnątrz od nich znąjdują się komórki mające cechy zarówno komórek nabłonkowych Jak i mięśniowych. Komórki te, nazywane mięśniowo-nabłonkowy-mi (myoeplthellocytus| wytwarzają w przewodach płatowych prawie całkowicie ciągłą warstwę. Komórki te są zazwyczaj niewielkich rozmiarów, wydłużone i mają liczne

/ •••

wypustki cytoplazmatyczne. Ich jądra komórkowe mają często nieregularny kształt, a w cyloplazmie zawierającej niezbyt liczne organelle, występują pęczki miofilamentów o średnicy od 5 do 6 nm. Komórki mięśniowo-nnblonkowe oddzielone są od elementów iącznotkankowych błoną podstawną.

Przewód mleczny płatowy daje odgałęzienia biegnące w pasmach tkanki łącznej, dzielącej piat gruczołu na płaciki. Odgałęzienia te, nazywane są przewodami mlecznymi międzypiacikowymi (ductus lactiferi interlobulares). Wnikają one do poszczególnych placików narządu przyj-mującnazw | przewodów mlecznych śródpłacikowych (du-\clus lacilferl intralobulares). Od nich odchodzą najdrobniejsze przewody pęcherzykowe mleczne (ductus aheolnrcs Uactiferi). Ich odcinki końcowe wytwarzają pęcherzyki gruczołu mlekowego (alueoli glandulae mammariae). Prze-Iwody mleczne międzypłacikowe i ich dalsze rozgałęzienia [wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym lub sześciennym. Otaczające je komórki mięśniowo-na-błonkowe nie wytwarzają ciągłej warstwy. Oplatają ono komórki nabłonkowe długimi wypustkami. Komórki te ■nazywane są komórkami mięśniowo-nabłonkowymi ko-^w    szyczkowymi (myoepUheliocytus corbiformis).

i? W gruczole mlekowym w okresie spoczynku u kobiet, ■ które nie były nigdy w ciąży, występuje bardzo niewiele pęcherzyków. Ich światło jest zapadnięte. Pęcherzyki tc są w preparatach histologicznych niezwykle trudne do iden-tyfikacji. Niektórzy autorzy negują obecność pęcherzyków w opisywanym okresie i sądzą, ie powstają one dopiero w czasie pierwszej ciąży.

Przypuszcza się, że liczba i stopień rozwoju pęcherzyków sutka zależą od faz cyklu płciowego. Występujące w fazie poowulacyjnej zwiększenie stężenia progesteronu, po poprzedzającym go działaniu estrogenów i wraz z działaniem niektórych hormonów przedniego piata przysadki może pobudzać rozwój pęcherzyków.

Ściana pęcherzyków zbudowana jest z jednej warstwy komórek gruczołowych (laciocytus), mających kształt sześcienny lub walcowaty i spoczywających na błonio podstaw-ncj. Między nią a komórkami ściany pęcherzyków znajdują się komórki mięśniowo-nabtonkowe. Mają one szczególnie liczne i długie wypustki cytoplazmatyczne, oplatające komórki nabłonka wydzielniczego.

Komórki wyściełające pęcherzyki gruczołu mlekowego w okresie spoczynkowym wykazują tylko w nieznacznym stopniu cechy związane z syntezą i wydzielaniem niektórych substancji. Komórki te mają owalne jądra, niewielką liczbę mitochondriów oraz słabo rozwiniętą siateczkę śródplozmatyczną i aparat Golgiego. Na icb powierzchni skierowanej do światła pęcherzyka występują pojedyncze mikrokosmki. Szczytowa część cytopłazmy za wiera nieliczne ziarna wydzielnicze. Komórki tc mają więc cechy ułtrastrukturałne komórek mało aktywnych i pod cym względem przypominają komórki wyścieląjące przewody mleczne.

Wśród komórek wyściełających pęcherzyki stwierdza się niekiedy obecność tzw. komórek pośrednich. Mają one pewne cechy zarówno komórek mięśniowo-nablonko-wych, jak i wydzielniczych komórek nabłonkowych. Znaczenie komórek pośrednich nic jest wyjaśnione. Ich obecność może być jednym z argumentów przemawiających za wspólnym pochodzeniem tych dwóch typów komórek. Tkanka łączna zrębu gruczołu mlekowego w okresie spoczynku jest szczególnie obfita. W tym czasie podział narządu na płaty, płaciki .1 pęcherzyki jest bardzo słabo zaznaczony. Staje się on wyraźny dopiero w okresie ciąży i laktacji.