Zdjęcie680

larstwie ikonowym stosowano folie jaśniejsze, z lekkim odcieniem zielonkawym, otrzymywane ze stopów zawierających srebro, a w okresie późniejszym folie z odcieniem czerwonawym, zawierające w swym składzie większą domieszkę miedzi.

Umiejętność otrzymywania folii złotej była pilnie strzeżona tajemnicą. I tak np. za czasów Cennino Cenniniego wyklepywaniem folii złotej zajmowali się specjaliści złotnicy, zwani we Włoszech „battiloro” (wyrażenie użyte przez Cenniniego)/¹ Folie złote używane w starożytności i średniowieczu były znacznie grubsze niż obecnie, w związku z czym ich nakładanie było mniej skomplikowane.

Pliniusz w rozdz. XXXIII podaje, że z jednej uncji złota wyklepywano 750 płatków o szerokości 4 palców. Według Cennino Cenniniego (rozdz. 139) z jednego dukata wyklepywano od 100 do 145 folii złota. W rozdziale tym, zatytułowanym „Jakie złoto i jakiej grubości jest do kładzenia pod polerunek i dla wytraw” pisze on: Wiedz, że złota, które kładziesz na płaszczyznach, nie powinno się wyklepywać z dukata więcej niż sto listków, pomimo, że się wyklepuje sto czterdzieści pięć, ale złoto do płaszczyzn musi być bardziej lite. I bacz, że jeżeli chcesz rozpoznać złoto przy kupnie, bierz je u kogoś, kto jest dobrym złotnikiem. I przyjrzyj się złotu, jeśli je widzisz faliste i mętne jak pergamin koźlęcy, wtedy jest dobre.

od proporcji tych metali otrzymuje się różne barwy stopu — ód jasno-zielonej poprzez żółtą aż do czerwonej. Ilustruje to poniższa tabelka:

	Skład
Barwa stopu	złoto	srebro	miedź
Czerwona	583	90	327
	750	—	250
Czerwonawa	583	160	257
	750	105	145
Żółta	583	208	209
	750	125	125
Zielonkawa	583	397	60
	- i	-	-

Stop złota 0,375 ze srebrem — 0,625 jest biały jak srebro. Barwę niebieską dają stopy; l) złota — 0,785, aluminium — 0,218; 2) złota — 0,883, miedzi — 0,200 i żelaza — 0,208. Barwę

zieloną daje stop: l) złota — 0,780 i kadmu — 0,280. Barwę szarą daje stop: 1) złota _ 0,800

i żelaza — 0,200.

⁴ H. Jędrzejewska, Komentarz technologiczny do polskiego wydania traktatu Cennino Cenniniego „Rzecz o malarstwie”, „Ossolineum”, Wrocław 1955 str. 175.

625