DSC00091 2

Zgodnie z teorii poznawczą mechanizm obronny to proce* poznawczy charakterem lący się zakłóceniem odbioni lub przetwarzania Informacji *tara||cy się nie dopuścić do określonej zmiany w istniejących strukturach poznawczych i dążących do utonięcia (wyparcia) ze świadomości do nieświadomości myśli, impulsów, wspomnień i czynów. których jasne uświadomienie budziłoby lęk, poczucie winy lub obniżenie witanej wartości. W ten sposób mechanizmy obronne staj| się dominującą formą przystosowania i zapewniaii mniej lub bardziej skutecznie, na różny okres, utrzymanie równo* wagi żyda psychicznego. Zaburzenie świadomości czy zaburzenie czynności narządów ciała (konwersja) jest ceną, jak| osobnik płaci za uzyskani równowagę.

Korzyści psychologiczne uzyskane z objawów* dysocjacyjnych to:

*    korzyść pierwotna - nie akceptowana, bolesna treść zostaje wyeliminowana z pamięci poprzez ..zatarcie”, •wymazanie* lub ładunek emocjonalny przekształca nę w obiaw somatyczny, często mający znaczenie symbolicznej

*    korzyść wtórna - dzięki objawom pacjent skupia na sobie uwagę otoczenia, zysku* je znaczenie łub uwalnia się od nie chcianego działania (np. zwolnienie z dotychczasowych funkcji czy roli odgrywanej w rodzinie, w pracy).

W przypadku dysocjacyjnych zaburzeń świadomości stopień dezintegracji struktury ja w różnych postaciach przedstawia się następująco:

*    fuga - okresowe stany niepamięci z celowym i ukierunkowanym działaniem - rzeczy wtstość przeżywana w stanie fugi jest ostro „odcięta" od zdarzeń poprzedzających,

*    osobowość mnoga (naprzemienna) - dezintegracja struktury ja powoduje „jakby rozszcadnicnie" - każda z części (nowa osobowość) wykazuje autonomię Integra* cyroo-regułacyrną (poczucie nowej tożsamości, kontrola nad otoczeniem i nad swoim działaniem); łączność, ciągłość pamięciowa poszczególnych osobowości,

*    niepamięć dysocjacyjna - całkowite zerwanie więzi pamięciowej z przeszłością, brak własnej tożsamości.

Wymieniane zależności mogą być jasne i oczywiste dla otoczenia, ale chary ich nie dostrzega, nawet jeśli zostaną mu wskazane (brak wglądu).

Zarówno podatność na wystąpienie zaburzeń dysocjacyjnych, jak i ich rodzaj zależą od'

*    czynników kppstytucjonałno-osobowośdowych,

*    czynników biologicznych,

*    czynników sytuacyjnych.

Powszechnie sądzi się, że osobowość lękliwa, unikająca i osobowość histrkmkzna stanowią podłoże osobowościowe zaburzeń dysocjacyjnych.

Pbdłoże organiczne jest czynnikiem ułatwiającym powstanie zaburzeń dysocjacyj-nych, szczególnie podatne są osoby 2 mikrouszkodzrnicm płatów czołowych. U 33-56% pacjentów z zaburzeniami dysocjacjrjnymi stwierdza się nieprawidłowy zapis EEG W badaniu z użyciem pozytronowej tomografii emisyjnej (PET) u pacjentów z za burzeniem depenonalizacyjnym - jednym z zaburzeń dysocjacyjnych według DSM-JV stwierdzono bardzo wyraźnie wzmożoną aktywność metaboliczną w korze czuciowej w płatach skroniowych, potylicznych, a szczególnie w płatach ciemieniowych. Wyniki uzyskane w kwestionariuszu objawów dysocjacyjnych wykazywały bardzo silną korelację dodatnią z aktywnością niektórych obszarów płata ciemieniowego Choć wynikł z zastosowaniem nowoczesnych badań obrazowania mózgu jeszcze często są rozbieżne, sugerują jednak możliwość biologicznego podłoża zaburzeń dysocjacyjnych.

Najszerzej w literaturze omówiony jest aspekt psychologiczny zaburzeń dysoeja-cyjnych Bezsporne jest znaczenie urazu psychicznego w wywoływaniu zaburzeń dy-