Image
08 djvu

i jego rodziny. Z czasem dochody czynszowe przestają szlachcie wystarczać, ze wzrostem drożyzny wartość ich spada, a jednocześnie rosną potrzeby właścicieli ziemskich, którzy w biegu XVI wieku przeobrażają się coraz bardziej z rycerzy w rolników i pragną z posiadłości swych największe ciągnąć zyski, prowadzić korzyslny handel zbożowy, ułatwiony odzyskaniem na Zakonie krzyżackim Gdańska i ujścia Wisły. Szlachta dąży do skupiania coraz większych obszarów ziemi w swoich rękach. Ze szlachtą współzawodniczyło mieszczaństwo. które, posiadając znaczne kapitały (Wie-rzynek, Morsztynów e), mogło kupować dobra ziemskie i bogacić się przez handel zbożowy. Chcąc zamknąć im drogę do zysków, szlachta skorzystała ze swoich praw politycznych i ustają z roku 1496 zabroniła mieszczaństwu nabywać majątki ziemskie. Mieszczanom brakło w sejmie posłów, którzyby bronili ich interesów, niekorzystna dla nich ustawa została uchwalona i wykonana. Tylko znaczniejsze miasta odzyskały z czasem dawne prawa, na mocy osobnych postanowień sejmowych.

Za tern pierwszem ograniczeniem wnet poszły inne. Panująca szlachta niechętnie patrzyła na przywileje i samorząd miejski, poczęła mieszać się do ich spraw wewnętrznych, ograniczać swobodę handlu i przemysłu. Zwrócono się naprzód przeciwko cechom, którym przysługiwało prawo stanowienia miar, wag i cen towarów. Kilkakrotnie starała się szlachta o zniesienie cechów, ale że przemysł ówczesny nie mógł bez nich istnieć, próby te nie osiągnęły celu; przeszło natomiast rozporządzenie, że ceny, miary i wagi ustanawiać ma urzędnik szlachecki, starosta lub wojewoda. Gi starali się oczywiście więcej o do-