Image
15 djvu

106

prześladowaniami, w Polsce szukali schronienia. Naczelną władzę nad nimi sprawowali wojewodowie, w mniejszych miastach starostowie, w dobrach prywatnych zależeli od właścicieli ziemskich, wszędzie jednak mieli Żydzi własny samorząd, własne prawa, na podstawie uzyskanych w poprzednim okresie przywilejów. Tworzyli oni w miastach osobne gminy, zwane kahałami, rządziła nimi starszyzna, wybierana z pośród najmożniejszych rodzin, sprawy religijne należały do rabinów, zależnych od władz kahalnych. Przedstawiciele poszczególnych kahałów zjeżdżali się od czasu do czasu, obradowali nad potrzebami i położeniem Żydów w całem państwie polskiem. Rząd polski w sprawach dotyczących Żydów porozumiewał się z władzą kahalną, nakładał ryczałtowo podatki, które starszyzna rozdzielała między gminy, te zaś między swoich członków.

Żydzi stanowili w Polsce, podobnie jak w innych krajach, świat osobny, zamknięty w sobie, wyodrębniony od reszty społeczeństwa; nie wolno im było wchodzić w bliższe stosunki z chrześcijanami, zamieszkiwali w miastach wyznaczone im dzielnice, nosili strój odmienny, mówili mową obcą, mieszaniną języka niemieckiego, hebrajskiego i polskiego, mieli własne prawa i organizacyę, pismo i księgi święte, własne szkoły, zwyczaje i obyczaje, zasadniczo różne od chrześcijańskich.

Ograniczeni w zajęciach, odsuwani od wszelkich gałęzi produkcyjnej pracy, Żydzi, z wyjątkiem nielicznych rodzin wzbogaconych lichwą, cierpieli nędzę. Konieczność ekonomiczna, brak niezbędnych środków do życia, zmuszała ich do obchodzenia wszelkiemi sposobami nałożonych na nich pęt i zakazów. Niejednokrotnie wyjednywali sobie od panów prywatnych prawo prowadzenia