Image
57 djvu

146

Konstytucya dzieliła wszelkie sprawy na prawa ogólne i uchwały sejmowe. Do pierwszych zaliczono prawa konstytucyjne, cywilne, kryminalne, tudzież ustawy, wprowadzające nowe wieczyste podatki; do drugich inne rozporządzenia dotyczące wojny, pokoju, układów międzynarodowych, wydatków i dochodów państwowych, pożyczki i t. p. Prawa ogólne uchwalała większość izby poselskiej; senat mógł wprawdzie sprzeciwić się, ale tylko tymczasowo; jeżeli na sejmie następnym, po dwóch latach, nowa izba przyjęła odrzucone prawo, senatorowie musieli je zatwierdzić bez oporu. Uchwały sejmowe dochodziły do skutku, jeżeli liczba głosów w obu izbach razem dodana stanowiła większość. I tutaj izba poselska miała stanowczą przewagę nad senatem, rozporządzała bowiem 177 głosami przeciwko 156 glosom senatorskim, licząc w to już dwa, przysługujące królowi.

Konstytucya zaprowadziła ważne zmiany w ustroju władzy wykonawczej czyli rządu. Zniesiono wolną elekcyę, uznano tron za dziedziczny w wybranej rodzinie aż do jej wygaśnięcia, poczem dopiero naród miał prawo wyboru nowej dynastyi. Dziedziczność idzie w linii męskiej; ponieważ jednak powołany na następcę Stanisława Augusta książę-elektor saski nie miał synów, przeto, uznając księżniczkę krwi królewskiej, córkę jego Maryę infantką polską, postanowiono, że ona wraz z mężem ma rozpocząć w Polsce nową dynastyę. Król, wstępując na tron, winien zaprzysiądz konstytucyę i „pacta conventa”; osoba jego jest nietykalna i nieodpowiedzialna, ma prawo ułaskawiania skazanych na śmierć, rozporządza siłami zbrojnemi podczas wojny, mianuje biskupów, urzędników cywilnych i wojsko-