img412 (3)

D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka

Spośród chorób przewodu pokarmowego bóle brzucha o charakterze nagłym występują w ostrych stanach zapalnych (wyrostka robaczkowego, jelit, otrzewnej, trzustki), wgłobieniu jelit, niedrożności z różnych przyczyn, uwięzgnięciu przepukliny. Składają się one na określenie „ostry brzuch”, który jest sytuacją zagrożenia życia.

Przewlekłe, nawracające bóle brzucha występują w roba-czycach i grzybicy przewodu pokarmowego, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, chorobie Leśniowskiego-Crohna, wadach wrodzonych przełyku i jelit, chorobie wrzodowej, przewlekłych chorobach wątroby i trzustki oraz zatruciach pokarmowych. U niemowląt i małych dzieci mogą pojawiać się w nietolerancjach pokarmowych i zaburzeniach wchłaniania. Bóle brzucha spotykane są bardzo często w ostrych chorobach zakaźnych, anginie, zapaleniu płuc, chorobach nerek i dróg moczowych (ostre bóle - kamica), w chorobach krwi (szczególnie silne w przełomie hemolitycznym) oraz plamicy Schon-leina-Henocha.

Wymienione wyżej choroby wywołują organiczne, bóle brzucha, czyli spowodowaną zmianami anatomicznymi lub metabolicznymi. , ^) Q X

Bóle czynnościowe najczęściej pojawiają się nagle, mają charakter kolkowy (napadowe bóle związane bezpośrednio ze wzmożoną perystaltyką i przyspieszeniem ruchów robaczkowych), świdrujący lub nękający. Występują w przebiegu nawykowych zaparć stolca, zespołu nadwrażliwego jelita grubego (colon irritabile) czy zaburzeń neurohormonalnych.

Bóle psychogenne.uwarunkowane są szeroko pojętym niekorzystnym wpływem czynników środowiskowych; obserwowane są u dzieci z niepowodzeniami szkolnymi i problemami rodzinnymi, a także chorych na padaczkę psychomotoryczną oraz będących w sytuacji „ucieczki w chorobę”.

. •

Ból głowy jest wyrazem podrażnienia receptorów bólowych opony twardej, naczyń tętniczych mózgu i opony twardej, połączeń żylnych, nerwów czaszkowych prowadzących włókna czuciowe, skóry głowy, okostnej, mięśni, powięzi i tętnic zew-nątrzczaszkowych. Receptorów bólowych nie ma w tkance mózgowej i oponach miękkich.

Dzieci w wieku poniżej 8 lat rzadko same informują o bólu głowy. Ważne znaczenie posiadają objawy towarzyszące (wymioty, zaburzenia widzenia, zmiana świadomości) lub poprzedzające (wysoka temperatura ciała, drgawki). Bóle głowy występują najczęściej w chorobach ośrodkowego układu nerwowego takich, jak: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu, ropień lub krwiak mózgu, guzy mózgu, urazy (nawrotowe po wstrząśnieniu mózgu). Bardzo uporczywe i różnorodne są charakterystyczne dla migreny (również u dzieci). Oprócz tego bóle głowy związane bywają z wadami wzroku, zwłaszcza źle skorygowanymi, zapaleniem zatok, nadciśnieniem tętniczym i chorobami infekcyjnymi przebiegającymi z gorączką. Należy pamiętać o przyczynach psychogennych (często z towarzyszącymi bólami brzucha) u dzieci z trudnościami szkolnymi i kłopotami rodzinnymi. Taką etiologię ustala się dopiero po wykluczeniu przyczyn somatycznych.

Bóle stawów mogą mieć charakter ostry (z towarzyszącymi z reguły objawami stanu zapalnego skóry i tkanki podskórnej lub po urazie) albo przewlekły. Występują w ostrym (etiologia wirusowa lub bakteryjna) i przewlekłym zapaleniu stawów (młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów i inne kolagenozy, łuszczyca), ogólnych chorobach infekcyjnych, np. w posocznicy, w niektórych skazach krwotocznych (zwłaszcza hemofiliach), chorobach rozrostowych (białaczki) oraz na skutek przebytych urazów, w których naruszeniu uiegla struktura stawu.

19