img431 (5)

D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka

Dotykiem sprawdza się zauważone wcześniej wykwity i guzy, oznacza się tętno na tętnicach szyjnych, napięcie i przebieg włókien mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Poza tym przeprowadza się dokładne badanie węzłów chłonnych szyi oraz tarczycy.

Krótką szyję stwierdza się u noworodków i niemowląt oraz u dzieci otyłych i z endomorficzną budową ciała. W zespole genetycznym Klippla-Feila występuje szczególne skrócenie i ograniczona ruchomość szyi („człowiek bez szyi”) wynikające z wrodzonego zrostu kręgów.

Płetwistość szyi to wada wrodzona, charakteryzująca się występowaniem fałdu skórnego pomiędzy wyrostkiem sutko-watym a okolicą karku; jest stwierdzana w zespołach genetycznie uwarunkowanych (Turnera, Bonnevie-Ullricha).

Zniekształcenie szyi i jej asymetryczność powodują: powiększenie płata tarczycy, powiększenie węzłów chłonnych, obecność guzów, torbieli i zmian chorobowych z innych okolic, np. guza śródpiersia.

Kręcz szyi (torticollis) jest to zaburzenie kształtu i symetrii szyi, polegające na jej skróceniu po jednej stronie z nachyleniem głowy w tę stronę, podczas gdy twarz jest zwrócona w stronę przeciwną. Jest wiele przyczyn kręczu. Wrodzone to: krąg połowiczy w obszarze kręgosłupa szyjnego, nieprawidłowe położenie wewnątrzłonowe płodu, natomiast w późniejszym okresie: zaburzenia widzenia, stany zapalne węzłów chłonnych karkowych i powięzi. Jednak najczęściej wymienianą przyczyną kręczu jest zwłóknienie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, powstające wewnątrzłonowo lub też jako skutek urazu mięśnia w czasie porodu. Poza charakterystycznym ustawieniem głowy stwierdza się twarde, niebolesne obrzmienie mięśnia, nie zrośnięte ze skórą. Kręcz dotyczy najczęściej jednego mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, głównie prawego; obustronnie występuje wyjątkowo.

Badanie węzłów chłonnych szyi i naczyń tętniczych opisano w innych rozdziałach tej pracy. Tętnienie w dołku jarzmowym spotyka się w tętniaku łuku aorty i przy guzach śród-piersia. Obrzmienie żył szyjnych - występuje w przypadku utrudnienia odpływu krwi do prawego przedsionka.

Gruczoł tarczowy leży do przodu od tchawicy i podkowiasto obejmuje dolną część krtani. Składa się z dwóch płatów połączonych pasmem utkania gruczołowego zwanym cieśnią. Przy prawidłowych rozmiarach tarczyca nie jest widoczna, ani też wyczuwalna. Niewielkie zaokrąglenie (wyniosłość) w dolnej części szyi wynika z uniesienia przyczepów mięśni przez znajdujące się pod nimi płaty tarczycy.

Powiększenie gruczołu tarczowego może być już widoczne podczas oglądania szyi. Badanie tarczycy dotykiem najlepiej jest przeprowadzać w pozycji stojącej (pionowej) dziecka, ustawiając się za nim (ewentualnie przed nim) i ocenić oburącz dolną część szyi - od linii pośrodkowej ciała na zewnątrz. Badanie to powinno odbywać się przy wykonywaniu przez dziecko ruchów połykowych (unosząca się do góry w czasie połykania krtań pociąga płaty tarczycy, które wysuwają się spod włókien mięśniowych) lub odgięciu głowy do tyłu.

Przy powiększeniu gruczołu należy zwrócić uwagę na symetrię płatów, zbitość miąższu, gładkość powierzchni. Czasem może być wyczuwalne tętno, bardzo rzadko zdarza się bolesność przy obmacywaniu. Osłuchiwaniem można stwierdzić obecność szmeru naczyniowego.

Powiększenie tarczycy (wole) występuje przede wszystkim przy przewlekłym niedoborze, jodu, w nadczynności i niedoczynności, a także raku tarczycy.

Wole młodzieńcze jest rozpoznawane między 10. a 15. rokiem życia (wole okresu dojrzewania); przyczyną jest kompensacyjny przerost tkanki gruczołowej wynikający ze zwiększo-

57