img862 (2)

.12 Aspekty mitu

poszczególnych wydarzeń, które miały miejsce w czasach mitycznych. Słuchając mitu kosmogonicznego, kontemplując rysunki na piasku, chory przenosi się poza obręb czasu profanum i wkracza w bogactwo Czasu pierwotnego: posuwa się „wstecz”, aż do początku Świata i tym samym uczestniczy w kosmogonii.

Współzależność między mitem kosmogonicznym, mitem pochodzenia choroby i leku oraz rytuałem magicznego uzdrowieni, doskonale widać u Na-khi — grupy należącej do rodziny tybetańskiej, ale żyjącej od wielu stuleci w południowo-wschodnich Chinach, a zwłaszcza w prowincji Yiin-nan. Według ich tradycji, na początku Wszechświat był sprawiedliwie podzielony między Naga i ludzi, ale rozdzieliła ich wzajemna nienawiść. Rozwścieczeni Naga rozmnożyli na całym świecie choroby, nieurodzaj i wszelkie inne plagi. Naga mogą również czynić ludzi chorymi, porywając ich dusze. Jeśli nie zostaną oni obłaskawieni zgodnie z rytuałem, ich ofiara umiera. Jednak kapłan-szaman (dtomba), dzięki swoim magicznym umiejętnościom, potrafi zmusić Naga do uwolnienia porwanych i uwięzionych dusz". Sam szaman może walczyć z Naga tylko dlatego, że pierwszy Szaman, Dto-mba. przy pomocy Garudy rozpoczął już tę walkę w Czasie mitycznym. Otóż rytuał uzdrawiania dusz polega, mówiąc dosłownie, na monotonnym opisie tego wydarzenia. W sposób jasny mówi o tym tekst przetłumaczony przez Rocka^{1 2}, Jeśli nie opowiemy początku Garudy, nie należy o nim mówić”. Szaman recytuje więc mit o początku Garudy: opowiada, jak na górze Kailasa zostały magicznie stworzone jajka i jak narodził się z nich Ga-ruda, który następnie zstąpił na równiny, aby bronić ludzi przed chorobami sprowadzonymi przez Naga. Zanim jednak zostaną opisane narodziny Garudy, pieśń rytualna opowiada pokrótce stworzenie Świata.

Gdy pojawiło się niebo, rozdzieliły się słońce, księżyc, gwiazdy, rośliny i ziemia; kiedy pojawiły się góry, doliny, drzewa i skały, wtedy też pojawili się Naga i smoki, itd.³

Większość pieśni rytualnych, które mają pomagać przy uzdrowieniu, zaczyna się od przypomnienia kosmogonii. Oto przykład;

Na początku, gdy nie pojawiły się jeszcze niebiosa, słońce, księżyc, gwiazdy, planety i ziemia, wtedy gdy nic jeszcze się nie pojawiło, itd.⁴

Potem następuje opis stworzenia świata, narodzin demonów i pojawienia się chorób, wreszcie zaś epifania pierwszego Szamana, Dto-mba, który przyniósł niezbędne leki. Inny tekst^{5 6} rozpoczyna od przywołania czasu mitycznego;

Na początku, wtedy gdy wszystko było niezróżnicowane, itd.,

aby opowiedzieć następnie narodziny Naga i Garudy. W dalszej kolejności przedstawia on pochodzenie choroby (bo jak mogliśmy się już przekonać, „jeśli nie opisze się pochodzenia leku, nie należy go używać”), to, w jaki sposób była ona przekazywana z jednego pokolenia na drugie, i na koniec walkę pomiędzy demonami i szamanem;

Duch rzuca chorobę na zęby i usta, wypuszczając strzałę; dto-mba chwyta strzałę, itd.; demon rzuca chorobę na ciało, wypuszczając w jego stronę strzałę; dto-mba chwyta ją, itd.'⁶

Inna pieśń rytualna rozpoczyna się tak oto:

1

" The Na-khi Naga Cult and related ceremonies, Roma 1952, t. I, s. 9-10.

2

Zob. tamże, s. 98.

3

   Tamże, 1.1, s. 97.

4

   Tamże, t. ł, s. 108.

5

¹ Tamże, t. II, s. 386 i nast.

6

Tamże, t. II, s. 489.