IMG2 143 (2)

142

⁹ s*¹⁰    8

143

W

7. Elementy metalografii

Rys. 7.1. Elcktropolcrka (opis w tekście)

(rys. 7.1). Próbka 1 powleczona lakierem izolacyjnym (z wyjątkiem zgładu), wlą^J j jako anoda w obwód prądu stałego, jest zamocowana w izolowanym elektrycy uchwycie 2 i zanurzona w elektrolicie, wypełniającym elektrolizer 3. Katodą 4 p . płytka ze stali Cr-Ni, żelaza, miedzi lub aluminium. Mieszadło 5 usuwa z powiej' ni zgładu nadmiar produktów elektropolerowania oraz wyrównuje temperatur/ i stężenie elektrolitu. Elektrolizer umieszczony jest w termostacie 6 z grzejnikiem'¹ ' Opornik 8 umożliwia regulację warunków prądowych procesu, a woltomierz 91 miliamperomierz JO i termometr 11 zapewniają kontrolę.

W czasie polerowania należy obserwować zgład: powierzchnia błyszcząca w$kj. żuje na prawidłowy przebieg, a jej zmatowienie dowodzi zakłóceń procesu. f_c zakończeniu polerowania próbkę wyjętą z uchwytu przemywa się strumieniem wodv¹ następnie alkoholem i suszy gorącym powietrzem.

Elektropolerowanie wymaga dobrania właściwych warunków prądowych, te®.¹ peratury i składu elektrolitu. Zalecenia literaturowe nie zawsze są wystarczają® dokładne, a doświadczalny dobór tych warunków jest pracochłonny. Z tego powoi:! elektropolerowania nie opłaca się stosować w przypadku prac wymagający przygotowania z licznych stopów po kilka zgładów. Właściwym zastosowania procesu jest przygotowywanie dużej liczby zgładów z tego samego stopu. Warunki polerowania elektrolitycznego ważniejszych stopów podano w tabl. 7.1.

Końcową czynnością jest ujawnianie mikrostruktury przez trawienie. Wykony-1 stuje się w tym procesie działanie korozji odpowiednio dobranego odczynnika, tym i intensywniejsze, im większa jest swobodna energia powierzchniowa obszaru. Dzięb tej prawidłowości odczynnik atakuje silniej wady materiałowe jak: pęknięcia, mikropory, rozwarstwienia, zawalcowania i zakucia, lokalne mikrosegregacje składników, lokalne mikroodkształcenia plastyczne, skupienia dyslokacji, wakansór, granice ziarn itp. Wytrawione obszary zgładu są „chropowate”, wobec czego rozpraszają znaczne ilości padającej energii świetlnej, w porównaniu z sąsiednim gładkimi obszarami nie wytrawionymi. Toteż na obrazie obszary wytrawkw widoczne są jako ciemne, a nie wytrawione - jako jasne.

7.2. Badania makroskopowe

Tablica 7.;

Warunki polerowania elektrolitycznego

i stopy

■ stopy

Odczynnik	Warunki polerowania				Katoda
	gęstość prądu A/cm^J	napięcie prądu V	temperatura °C	czas
4I ml kwasu nadchlorowego 59 ml kwasu octowego	0,03 + 0,06	40 + 70	15 + 40	15 + 60 s	Al lub Fe
15 ml kwasu siarkowego 70 ml kwasu ortofosforowego 3 ml HjO 22 g CrOj	0,12 + 0,3	20	70	ok. 25 min
jO ml kwasu azotowego 100 ml alkoholu metylowego	ok. 0,05	40 + 50	20	5 + 10s	stal Cr-Ni
20 ml kwasu nadchlorowego 70 ml kwasu octowego	0,03 + 0,05	50+100	20 + 50	5+ 15 min	Al
40 ml kwasu ortofosforowego 38 ml alkoholu etylowego 30 ml HjO	0,08 + 0,3	30 + 60	20	1+6 min
20 g KOH 80 ml H,0	0,16	6	^20	ok. 1S min	Cu

7.2. BADANIA MAKROSKOPOWE

Badania makroskopowe obejmują różne próby, spośród których największe znaczenie ma tzw. trawienie makroskopowe. Próbie tej poddaje się przekroje półwyrobów i elementów maszyn lub wycięte z nich próbki. Najczęściej bada się półwyroby lane (wlewki), walcowane i wyciskane (blachy, pręty, kształtowniki, rury), kule i prasowane (odkuwki) oraz połączenia (spawane, zgrzewane, lutowane). Próba ma na celu, na podstawie obserwacji kształtu i rozkładu ciemnych (wytrawionych) smug, tzw. linii zanieczyszczeń, ocenę:

-    stopnia jednorodności mikrostruktury, obecności wtrąceń niemetalicznych i segregacji zanieczyszczeń,

-    obecności wad materiałowych (jamy skurczowe, pęknięcia, pory, rozwarstwienia, płatki śnieżne, zawalcowania, zakucia itp.),

-    obecności i grubości warstw powierzchniowych (odwęglonych, hartowanych, utwardzonych zgniotem, dyfuzyjnych itp.),