IMG96 (3)

^lAgregatof-*i

publikowanie cyfrowe

Rys. 12. Dystrybucja obiektów elektronicznych w Sieci

Z przedstawionego modelu wynika wtórna rola druku w komunikacji nauko* blikacje drukowane wcześniej czy później czeka digitalizacja w serwisach GBC ?'8 digitalizacji spowalniany jest przez prawo autorskie; 70-letni okres ochrony ma być może uzasadnienie w przypadku literatury pięknej, ale nie tekstów naukoj?

(zob. p. 5.Ą Zauważyć można także wielką rolę i potrzebę nowych sposobów za^ nia jakości publikacji naukowych, gdyż dwa z wymienionych sposobów nie zap^ kontroli jakości w tradycyjnym sensie (poprzez recenzowanie; na rys. 12 brak „selekcji podczas samodzielnego publikowania w sieci oraz podczas publikowania w repozyt₀. riach). W tych przypadkach niezbędne jest wypracowanie nowych sposobów zapewnienia jakości zasobów sieciowych. Model ten zwraca także uwagę na fakt, że obecnie niemal nie ma już publikacji czysto tradycyjnych, wyłącznie drukowanych; drukowi towarzyscy wersja cyfrowa, która na ogół także jest publikowana.

Analiza obiegu informacji w środowisku cyfrowym pozwala na wyciągnięcie wniosku, że model przewodu nie jest odpowiednią reprezentacją funkcjonowania komunikacji naukowej. Przeprowadzona analiza wskazuje, że łańcuch informacji funkcjonuje raczej jako przestrzeń, zawierająca wiele punktów wyboru, w których aktorzy negocjują włączenie własnego i uzyskanie dostępu do obcego, certyfikowanego zasobu wiedzy naukowej, Koncepcja takiej przestrzeni zawiera ideę użytkownika zaangażowanego, aktywnie włączającego się w procesy przepływu informacji (Owen 2007, s. 91). W efekcie komunikacja naukowa musi być postrzegana poprzez paradygmat konstruktywistyczny, gdzie nie ma pojedynczego, obiektywnego „naukowego stanu rzeczy", ale funkcjonuje mnóstwo „poglądów na świat" wynikających z konkretnych działań uczonych w obrębie systemu komunikacji naukowej.

Inną wadą modelu przewodu jest to, że upraszcza on rolę autora, nie biorąc pod uwagę złożoności relacji pomiędzy działalnością badawczą a informacją. Rolę autora przedstawić można w ramach cyklicznego modelu procesu badawczego, który wyróżnia trzy kolejne fazy badań: przygotowawczą, realizacji i upublicznienia. Na każdym z tych etapów pracownicy nauki muszą korzystać z danych i informacji zewnętrznych, w trakcie własnych badań gromadząc nowe informacje, dodawane do istniejących wcześniej i poszerzające

Prfiife "'/'■'"Ifioteformy komunikacji , problemy stwarzaćj «?haiii ^cll⁶.^Craczcj na dyskretnych wynikach niż na |

, , | _ra|a informacji zewnętrznej ora/ sposób jej wykorzystywania wred* ^R A,nvcl, etapach badań. Formalna komunikacja naukowa pozostaje Mm „o pos^‘6 którym pracownicy nauki uzyskują wyniki badań raczej perio-5 3 dys^lS ći„«|y Ponieważ komputeryzacja w kontekście IIN możcpowodo-

może ocena efektów badań, procesie. Dodatkowo uczeni.

,v>J Myjnie <#^rtam formalnym łańcuchu informacji, są obciążeni bieżącą, nieformalną]

i^f^/cz^^,.^n,J*‘_unikacyjną * kolegami.

f* j|aln°^Scll| _komunikncji naukowej ważnym zagadnieniem jest funkcjonalność w od-jys^lcml® vch aktorów. W tradycyjnym systemie komunikacji doszło do znacz-•csi^en*^u *^° nienia funkcjonalności systemu, zadań aktorów i podziału ról. Wydaje się, ^ «y»cja spowoduje ponowne otwarcie i uelastycznienie systemu. Wydawcy k°^n,Pj’^,^e przejmują wzajemnie swoje funkcje, pewne zadania są włączane w system MS i sieciowej, a jeszcze inne przekazywane (przynajmniej w pewnym zalóesie) *-"» j użytkownikom lub ich instytucjom (na przykład w formie samopublikowania _#uto^f9jⁿ.(ghiwizacji). Dodatkowo powstają nowe funkcje (jak prcpublikowanic lub dłu-|ub»^u,_{a ar}chiwizacja), wymagające jakiejś formy kontroli i zaangażowania aktorów. Po-l^pomysly bardziej radykalnej cyfryzacji, prowadzącej do pełnej kontroli systemów '^VS*n(iUtcrowyćh nad komunikacją, bez udziału aktorów instytucjonalnych. Jednak wiele ttych funkcji, realizowanych w łańcuchu informacji, w szczególności ocena i zapewne jakości, wymaga wsparcia instytucjonalnego; takie rozwiązana uwzględniane są J ramach tworzonej IIN.

Rys. 13. Kontinuum publikacji elektronicznych

W okresie przejściowym komunikacja naukowa staje się coraz bardziej złożona. Obok starych form, wciąż istniejących, powstają nowe. Wiele z nich funkcjonuje równocześnie, powodując istnienie rozwiązań „hybrydowych". Przepływ informacji naukowej od autora do użytkownika nie jest już pojedynczym, dobrze zdefiniowanym procesem, składającym się z odrębnych etapów, zarządzanym przez aktorów o jasno wyznaczonych rolach. Cyfryzacja spowodowała zwiększenie różnorodności dokumentów, aktorów i sposobów komunikacji, mnożąc ścieżki, po których informacja naukowa może się przemieszczać, zwiększając także liczbę punktów dostępu użytkowników do informacji, w zależności od miejsca w cyklu życia publikacji.

Komunikację naukową można przedstawiać jako proces, w którym treść i sens wyników badań naukowych ewoluują w czasie, podczas przechodzenia przez łańcuch informacji. Proces ten składa się co najmniej z następujących etapów (rys. 13):

•    Faza tworzenia: w tej fazie wyniki badań (dane) transformowane są w formę informacji, która może być zapisana i upubliczniona.

•    Faza publikacji niccertyfikowancj: w lej fazie publikacja przekazywana jest w sposób nieformalny, na przykład jako szara literatura lub pteprint Nie została ona poddana ocenie jakości, jednak dokument rozpoczął aktywne uczestnictwo w dyskursie naukowym.

•    Faza publikacji certyfikowanej: dokument został oceniony albo przed (ocena recenzentów), albo po (ocena użytkowników) opublikowaniu.

śfW^d^dnylo proca, składający się z wyczynionych fu. którego elektem są oditfmc produkty, w odnUnicniu ud procesów ciągłych

235