IMG"27 (6)

Kratą czasu, a nic działaniem na rzecz szkoły czy doskonaleniem mul umiejętności    £

Ostatnia strategia nauczycielska, zwana moraUiowaakm - odwołujesz do hierarchii szkolnej i opiera na podkreślaniu, że nauczyciel czy ■* pa cownicy szkoły zawsze mają racją - nakży zatem kb słuchać, konsckweaie wypełniając polecenia. W razie pojawienia się problemów uczeń mott liczyć jedynie na wysłuchanie zbioru ..prawd objawionych” w wykonaniu tycfcfc, nie zaś na rzeczywistą diagnozę trudności i pomoc w ich rozwiązaniu. Charakterystycznym rysem tej strategii jest wiara w niezmienność i uniwersalizm głoszonych przez grono pedagogiczne poglądów, skąd nierzadko wynika brak reakcji lub reakcje nieadekwatne do zaistniałej czy zaprezentowanej pna ucznia sytuacji trudnej

Krótki przegląd stosowanych przez nauczycieli strategii, jako sposobów radzenia sobie z rolą i zadaniami wychowawczymi, pokazuje dokładnie dlaczego skutkować one mogą brakiem porozumienia między nimi a uczniami, czemu ci ostatni niechętnie chodzą do szkoły, traktując pobyt tam jak nieprzyjemny obowiązek Dotyczy to zarówno nauczycieli, którzy często czują, że zamiast efektywnie działać, mają ..związane ręce", stają się bezsilni, opierają więc swe poczynania na kompromisie między wygodą, świętym spokojem a ujarzmieniem swych wychowanków, jaki i tych, którzy nieświadomi stosowanych przez siebie strategii, czy w ogóle istnienia ukrytego programu i jego mechanizmów sądzą, iż to, co ich spotyka jest w pracy nauczyciela nieuniknione, łub te trafili do wyjątkowo złej szkoły.

Także uczniowie posługują się pewnymi strategiami jako sposobami oswajania rzeczywistości szkolnej, choć jest ich mniej, noszą bardziej ogólne cechy i nic są tak wyrafinowane jak niektóre poczynania nauczycielskie. Pierwszą ze strategii uczniowskich A. Janowski nazywa poszukiwaniem specjalnych względów. Chodzi w niej o to. by w masowych warunkach edukacji szkolnej zaistnieć jako indywiduum, zostać przez nauczyciela zauważonym i zapamiętanym. Niektórzy uczniowie, często wspierani przez rodziców osiągają to poprzez podkreślanie szczególnej sytuacji w jakiej się znajdują (chorzy, pozbawieni opieki, borykający się z trudnościami natury finansowej, szczególnie w swym pojęciu wrażliwi, czy mający jakiś problem, o którym nauczyciel koniecznie powinien wiedzieć). Nie wszystko oczywiście ma tu charakter strategiczny, nabiera takiego dopiero wówczas, gdy uczeń posługuje się tego rodzaju usprawiedliwieniami w szczególnych okolicznościach, możbwiając nauczycielowi sprawdzenia jego wiedzy czy wwud^|

wymaga*. Czasem strategia ta przechodzi w drugą, nazywaną o dobry wizerunek. Tu sposoby przy ciągania uwagi nauczyciela L ^barfzicj standardowe i ograniczają się na ogół do komplementowania jego noty, deklarowania różnych przysług, które wykonają sami uczniowie bądź ich rodzice, ale też przykładania się do nauki, po to. by otrzymać na początek fajka dobrych stopni, czy cenzurowania swego wizerunku: unikania wypo* wiedn. gestów czy zachowań, które mogłyby się nauczycielowi nic spodobać . rzecz jasna jedynie w jego obecności.

Kolejna z uczniowskich strategii wynika na ogół z problemów z funkcjo- ^ mmmkm w roli ucznia i przybiera charakter wycofania. Charakteryzuje ją bierność, znieczulenie na to, co ucznia otacza, rezygnacja z aktywnego udziału w życiu klasy czy szkoły. Posługujące się nią osoby nade wszystko pragną by dac im spokój, niemal stać się niewidzialne, uczestniczyć w wydarzeniach jedyne ciałem, nie duchem. Namawiane przez nauczyciela do udziału w życiu klasy czy choćby aktywności na lekcji, odmawiają lub przestają uczęszczać do szkoły. Każda z takich sytuacji wymaga dokonania dokładnej, umiejętnej diagnozy, bowiem jej podłożem mogą być traumatyczne, zakończone lub nie. przeżycia w domu czy na terenie szkoły, a także zaburzenia osobowości ucznia.

Ostatnia ze strategii, zwana przeciąganiem liny równie często przybiera/ charakter indywidualny, jak i zbiorowy, angażując określone zachowania i reakcje nauczyciela. Oględnie mówiąc, uczniom chodzi w niej o sprawdzenie. jak dużo wolno i Jak daleko można się posunąć w omijaniu reguł żyda szkolnego czy nauczycielskich zaleceń, jednocześnie unikając kary. fest ona rodzajem gry. która występuje we wszystkich sytuacjach społecznych i ma na celu uregulowanie stosunków między stronami interakcji, w tym wypadku uczniami a nauczycielem. Jeśli jednak nie jest poddawana żadnej kontroli, prowadzić może do dezorganizacji pracy, chaosu, odrzucenia wszelkich zasad dotyczących współżycia w zespole i pracy w grupie, jaką jest klasa.

Opisane strategie są elementem ukrytego programu, rodzajem mechanizmu obronnego, rozwijającego się w odpowiedzi na warunki edukacji i cechy instytucjonalne szkoły Absolutnie nie wolno ich rozpatrywać jako świadomych działań czy aktów szkodzenia czy to uczniom, czy nauczycielom. Są jak określa je Ken Ernst", rodzajem gier komunikacyjnych, mających na celu wyłonienie i ustalenie społecznych statusów osób, zarazem jednak, jak wspoimwano. mają sporo efektów socjalizacyjnych, bynajmniej nieobojętnych dla biorących w nich udział, ich wuji świata, rzeczywistości społecznej i samoświadomośc i

g. iii. siifcrrri , WSiP. WmM— 1996.