IMG16 (7)

330

Rysunek 8.269

Poczwarka zwójki zieloneczki (wg Padi|a i in.. 1965): A-z boku. B - kremaster poczwarki samca. C -kremaster poczwarki samicy wiają rojące się osobniki zwójki. W czasie masowych pojawów zwójki zieloneczki w zagrożonych drzewostanach licznie rozmnażają się wyspecjalizowani, polujący w koronach drzew, drapieżcy tego gatunku - omarlica czterokropkowa, tęcznik mniejszy, a także zawa-dziki. Spośród licznych pasożytów gąsienic lub poczwarck zwójki zieloneczki do najbardziej znanych należą Meteorus cinctellus Nees z rodziny męczclkowatych. przedstawiciele rodzaju klowacz - Pimpla. np. Pimpla turionellae L. (gąsienicznikowatc), oraz rączyca Aclia pilipennis Fil. i hleskotka Pseudomicromelus deplanalus Nees. Czynniki chorobotwórcze nic odgrywają większej roli w redukcji liczcbnos'ci tego owada.

Zwójka zicloneczka żeruje w całej Europie na różnych gatunkach dębów, szczególnie gdy nic tworzą one zwartych drzewostanów. Jakkolwiek może żerować na dębach w różnym wieku, to najchętniej atakuje starsze drzewostany. Najbardziej na żer zwójki odporne, z uwagi na dywergencję fenologiczną. są dęby szyputkowc o późnym rozwoju liści (var. tardiflora).

Gradacje tego gatunku rozwijają się często na dużych obszarach i trwają bardzo długo, nawet kilkanaście lal. ze szczytami liczebności co 3-4 lata. Prowadzi to do utraty około piłowy przyrostu, zahamowania owocowa-nia dębów, osłabienia drzew i pojawu szkodników wtórnych.

Brudnica nieparka - Lyimm-triu dispar L. Rójka odbywa się w lipcu i sierpniu w godzinach wieczornych (rys. 8.270). Samica składa od 500 do 800 jaj w kilku złożach umieszczonych zwykle na pniach drzew. Jaja są kuliste, lekko spłaszczone, o wymiarach 0.8 x 1.3 mm. gładkie, błyszczące, po złożeniu różowa-wc. później żółte i szare. Złoża jaj sami-

Rysunek 8.270

Brudnica nieparka Lymantna dispar L: A - samiec. B - samica (wg Padąa i In.. 1965)

Tabela 8.21

Zapotrzebowanie pokarmowe gąsienic brudnicy nieparki w mg suchej masy liści (wg tlinskiego iTropina. 1965)

Stadium gąsienicy	1	II	III	V	V-V1
Ilość ziedzonego pokarmu	0.2	2.0	7.0	23.0	127.0

ca przykrywa wioskami z odwloką o barwie brunatnej. Rozwój embnonalny odbywa sie w temperaturach wyższych od 6'C. a suma ciepła niezbędna dla lego procesu wynosi 110'C.

Gąsienice są więc uformowane w osłonkach jajowych już na jesieni, ale w nich zimują i lęgną się na wiosnę wraz z rozwojem pączków wczesnej formu dębu. Gąsienica żeruje na liściach dębu. a żer jest rozrzutny. Przechodzą one pięć I samce) lub sześć (samice I stadiów larwalnych, a zapotrzebowanie na pokarm rośnie wraz ze wzrostem gąsienicy (tab. 8.21).

Rozwój gąsienic zachodzi przy temperaturze powyżej 6’C, a optymalną temperaturą jest około 25‘C - wówczas rozwój gąsienic przyszłych samców trwa około 34 dni (suma ciepła 680'C). a samic - 39 dni (suma ciepła 740’C). Przcpoczwarc/cmc następuje w' hpcu i sierpniu w luźnym oprzędzic, na drzewie. Rozwój poczwarck samców trwa około 9 dni. samic średnio 7.4 dni. Generacja jest jednoroczna (rys. 8.2711.

Brudnica nieparka ma bardzo licznych wrogów naturalnych. Znanych jest ponad 100 gatunków jej pasoZytów (w tym 40 gatunków gąsicniczników. 30 - rączyc). Ważne są tez męczelkowatc. a zwłaszcza baryłkarzc -ApanielespnrthetnaeMues. irys. 8.272). meta-noscelus Rai/..; bleskotki ze specyficznym pasożytem jaj rozprzestrzenionym głównie w południowej Europie - Anastatus disparus Ruschka. Liczne są drapieżcę, wśród których wyróżniają się owadożemc ptaki (złoża jaj są zjadane m.in. przez sikory, a gąsienice przez kukułki). oraz. szereg drapieżnych owadów, jak tęczniki. polujące w koronach drzew na gąsienice. oraz. skómiki - Dermesles. zjadające jaja. Bardzo wysoka śmiertelność brudnic; nieparki może następować podczas emhriogcnezy. jeśli nic została ona ukończona przcJ

Rysunek 8.271

Młodociana stadia rozwojowo brudnicy nisp.irtu A - ikut W (wg Padiia i m 19651 B ;' (wg Nunberga, 1964), C - poczwnrka (wg Padija i m. 1965)