IMG�29

lokalne warunki przyrodnicze oraz okres prahistorii, którego dotyczy rekonstrukcja.

Możliwości wykorzystania poszczególnych wskaźników antropogenicznych do rekonstrukcji dawnej gospodarki ilustruje ryc. 77. Można tu wyróżnić trzy grupy taksonów. Najważniejszą stanowi pyłek roślin uprawnych. Niestety, dane palinologiczne nie odzwierciedlają w pełni ani składu gatunkowego, ani roli poszczególnych upraw. Wynika to z różnego poziomu produkcji i możliwości dyspersji pyłku roślin uprawnych. Wśród zbóż, jedynie żyto (Secale cereale), jako gatunek wiatro-pylny, produkuje dużo pyłku i efektywnie go rozprzestrzenia. Ziarna pyłku żyta są też na ogół łatwe do jednoznacznej identyfikacji. Pyłek innych zbóż i jęczmienia (Hor-deum), pszenicy (Triticum), owsa (Avena), jako organizmów autogamicznych, jest słabo rozprzestrzeniany. Na dodatek, oznaczenia gatunkowe są w tym wypadku znacznie trudniejsze i nie zawsze jednoznaczne (Beug 1961). Łatwo rozpoznawalny jest pyłek lnu (Linum usitatissimum) i gryki (Fagopyrum), lecz obie te rośliny produkują go mało i stąd w niewielkich ilościach trafia do środowiska. Z podobnych przyczyn bardzo rzadko spotyka się

Secale

Hordeum

Triticum

Avena

Li»um usitatissimum Fagopyrum ¥bciu <uba c* Cannabis

cyanus

■a convoluvulus Agrostemma typ £<" ,-u ithus annus Spi uia amensis ophyllaceae p.p. Ramus cf. acetosella Polygonum aviculare Polygonum persicaria typ Cruciferae

Compositae tubulifiorae Compositae liguliflorae Gramineae Thfolium repens Ranunculaceae Rumex cf. acetosa Plantago lanceolata Plantago major + media Cyperaceae Umbelliferae Succisa pratensis Jasione+Campanula Calluna vulgaris Juniperus communis Melampyrum pratense Pteridium aąuilinum Polypodium \ndgare C henopodiaceae Urtica

Artemisia vulgaris

I-1-1-i-1-1-1— I 4

ABC DEFG I

A - uprawy zbóż ozimych B - uprawy zbóż jarych i roślin okopowych C - odłogi

D - wilgotne łąki i pastwiska

E - suche murawy i pastwiska F - lasy wypasane

G - zbiorowiska ruderalne i wydepczyskowe H - zbiorowiska naturalne (głównie bagienne i torfowiskowe)

Ryc. 77. Główne wskaźniki antropogeniczne w diagramach pyłkowych i ich rola w zbiorowiskach reprezentujących różne formy użytkowania terenu na obszarze środkowej i północno-zachodniej Europy; nie uwzględniono zróżnicowania poszczególnych taksonów pod względem produkcji i rozprzestrzeniania pyłku (wg Behrego 1981)