Inżynieria finansowa Tarcz3

Instytucje i instrumenty... 43

pochodnych. Można tylko sądzić, że bank nie dysponuje równie wielką - jak pozostającą w gestii giełdy - możliwością organizowania prywatnej własności. Z takim stwierdzeniem można jednak polemizować. Po pierwsze, przywiązane do akcji prawa współwłasności i współdecydowania są często iluzoryczne; przy akcjach licznych i rozproszonych (a często jest to kryterium dopuszczenia do notowań giełdowych) wywieranie wpływu jest bardzo ograniczone - zarządzają menedżerowie. Po drugie, kto wniósł wkład, przetworzony dalej w banku w kredyt inwestycyjny, stał się „właścicielem gospodarczym” cząstki - choć bliżej nie określonej - majątku rzeczowego.

Jeżeli tezę o pokrewieństwie funkcji banku i giełdy uznać za słuszną, to wyłania się dodatkowe odniesienie - do zdolności oddziaływania obydwu instytucji na proces syntezy kapitału, dokonujący się w środowisku rynku kapitałowego.

Proces syntezy kapitału, dokonujący się w instytucjach finansowych, zostanie naświetlony zasadniczo w warstwie jego implikacji, z tylko elementarnym opisem organizacji jego przebiegu. W odniesieniu do banku nie będą, na przykład, zgłębiane ani metody skutecznego zarządzania ryzykiem bankowym, ani reguły optymalnego modelowania struktury jego bilansu. Rozważmy zatem następujący problem: jaki jest wpływ syntezy kapitału na racjonalność podmiotów gospodarujących i ich przedsiębiorczość. W teleologicznej koncepcji racjonalności - która będzie tu zastosowana - jest ona identyfikowana z racjonalnością metod postępowania podmiotu gospodarującego, wyrażoną racjonalnym doborem środków do realizacji założonych celów. Dziś bowiem każdy w mniejszym lub większym stopniu zgadza się -twierdzi G. S. Becker - że racjonalność zachowania „... oznacza spójne logicznie maksymalizowanie pewnej dobrze uporządkowanej funkcji, jak na przykład funkcji użyteczności lub funkcji zysku”.

Proces syntezy kapitału jest możliwy w banku tylko dzięki procedurom transformacyjnym. Transformacja cząstek aktywów i pasywów jest procesem ilościowego dopasowania kwot kapitału pieniężnego o różnych wielkościach. Transfonnacja tego typu jest konieczna, gdyż popyt (np. na kredyt) i podaż (np. wkłady) są najczęściej niedopasowane — całościowo i strukturalnie. Przeciętne kwoty kredytu są większe od przeciętnych kwot wkładów. Bank potrafi scalić nawet niewielkie wkłady i udzielić na ich bazie większych kredytów. Czy jednak proste dodawanie cząstek oszczędności można już potraktować jako przejaw syntezy kapitału? Czy nie należy tu zastosować porównania z chemiczną reakcją syntezy, podczas której z dwu lub więcej prostych substancji wyjściowych powstaje produkt bardziej złożony?