kupisiewicz dydaktyka ogólna9

22 Dydaktyka ogólna t

Klafki W. Erziehungswissenschaft. Eine Einfuhrung. Frankfurt a. M. 1970, Funk-kolleg.

Klafki W. Zur Unterrichtsplanung im Sinne kritisch-konstruktiuer Didaktik.

W: Adl-Anilni B., Kilnzli R. (ed) Didaktische Modelle. Munchen 1980. Komeńsld J.A. Wielka dydaktyka. Opracowanie B. Suchodolskiego. Wrocław 1956, Ossolineum.

PODSTAWOWE POJĘCIA

Dydaktyka, jak już mówiliśmy w poprzednim rozdziale, jest nauką o nauczaniu i uczeniu się. Dlatego też „nauczanie” i „uczenie się” należą do jej pojęć podstawowych. Oba te pojęcia, a zwłaszcza „nauczanie”, wiążą się z innymi pojęciami, jak „kształcenie”, „wykształcenie”’ „samokształcenie" i „wychowanie”. Aby bardziej szczegółowo niż w^r poprzednich podrozdziałach określić treść i zakres nazwy „dydaktyka”, a także dokładniej opisać przedmiot i główne zadania tej dyscypliny naukowej, przedstawimy obecnie definicje jej podstawowych pojęć.

1. Uczenie się

Pojęcie to nie było dawniej ani nie jest obecnie jednoznacznie rozumiane przez dydaktyków i psychologów. Świadczą o tym jego różne definicje, i to zarówno dawniejsze, jak i najnowsze.

Bogdan Nawroczyński (1882-1974), mówiąc o uczeniu się, miał na myśli „zarówno nabywanie wiadomości, jak i nabywanie sprawności” (1961, s. 49). Równocześnie wskazywał, że warunkiem koniecznym nabywania sprawności jest aktywność uczącego się podmiotu, uczenie się bowiem ma miejsce tylko wrtedy, gdy jesteśmy czynni; nie jest ono nigdy biernym procesem przyjmowania, lecz przeciwnie - czynnym procesem wytwarzania i przetwarzania.

Również Stefan Baley (1885-1952) pisał o uczeniu się jako „procesie, którego produktem jest wiedza i umiejętność”, stwierdzając zarazem, że tak rozumiane uczenie się bywa często utożsamiane z ćwiczeniem, co nie jest słuszne, gdyż „każde ćwiczenie może być uważane za pewien przypadek uczenia się, natomiast nie każdą formę uczenia się można uważać za ćwiczenie” (1967, s. 124).

W podobny sposób definiują uczenie się autorzy rosyjskiego podręcznika dydaktyki; „Uczenie się to praca nad opanowaniem wiado-