lovejoy 9

człowieka na niemal każdy temat.i Klasę idei pokrewnego iyn_u można określić mianem motywów malektycznych^Myślenie poje. vi\ oc/cgo cz łowicka, szkoły, a nawet pokolenia może być bowiem w dużej części /dominowane i /detenninowane przez ten czy inny zwrot w rozumowaniu, sztuczkę logiczna, założenie metodologiczne. które wyekspl i kowane równałoby się wielkiemu i ważnemu, a być może także wysoce spornemu twierdzeniu w logice i metafizyce. \ Wciąż powraca na przykład motyw nominalistyc/ny - u niektórych niemal instynktowna tendencja dc redukowania znaczenia wszystkich ogólnych pojęć do wykazu konkretnych i postrzegałnych jednostek, które pod te pojęcia podpadają A Objawia się ona w dziedzinach dość odległych od technicznej filozofii, w filozofii pojawia się zaś jako determinanta wielu innych doktryn, a nie tylko tej, którą zwyczajowo określa się mianem nominalizmu. Spora część pragmatyzmu Williama Jamesa daje świadectwo wpływu, jaki miał na niego ten sposób myślenia, podczas gdy w pragmatyzmie Deweya odgrywa on. jak sądzę, znacznie mniejszą rolę. Ponadto istnieje także motyw organiczny lub motyw „nie ma dymu bez ognia" — nawyk zakładania, że tam. gdzie występuje taki czy inny kompleks, żaden jego element nie może być zrozumiany lub, prawdę mów iąc, nie może być tym, czym jest, w oderwaniu od jego relacji z wszystkimi pozostałymi składnikami systemu, do którego należy. Można się przekonać, że funkcjonuje on również w niektórych charakterystycznych sposobach myślenia człowieka nawet w kwestiach niefilozoficznych, natomiast pojawia się także w systemach filozoficznych, które nie przyjmują za formalny dogmat zasady realności relacji.

(3) Następny typ czynników w historii idei można opisać jako podatność na rozmaite odmiany patosu metafizycznego. Tak mało zastanawiano się nad tym istotnym czynnikiem determinującym mody filozoficzne i tendencje spekulatywne, że nie znalazłem dla niego żadnej uznanej nazwy, toteż zmuszony byłem ją wynaleźć, choc może me tłumaczy się ona całkowicie sama przez się. Przykłady „metafizycznego patosu" występują w każdym opisie natury rzeczy, w określeniu świata, do którego się należy, w terminach, które, jak słowa wiersza, zostały wywołane przez ich asocjacje i przez rodzaj empatii, kongenialnego nastroju czy odcienia uczuć po strome filozofa lub jego czytelników . Dla wielu ludzi - dla większości laików , jak podejrzewam czytanie książki filozoficznej nie jest zwykle niczym więcej, jak tylko

1