Magazyn6
9401

286

BANKI

do 5% (dla pożyczek zastawowych 6%), t. j. dotychczas najniższego poziomu.

Poza działalnością w dziedzinie kredytu krótkoterminowego Bank Polski oddziaływał częściowo na kredyt długoterminowy, drogą stopniowego zakupu papierów procentowych na rachunek własny i na lokatę funduszu zapasowego. Wartość książkowa tych papierów w końcu r. 1935 wynosiła 141 milj. zł.

Bezprocentowy kredyt Skarbu Państwa pozostawał od sierpnia r. 1932 na niezmienionym poziomie 90 milj. zł.

W końcu r. 1935 Bank Polski posiadał 49 Oddziałów (poza Oddziałem Głównym w Warszawie) i 247 placówek do inkasa weksli. Obieg biletów Banku podlegał znacznym wahaniom — zależnie od zmian, zachodzących w stanie rezerw krusz-cowo-dewizowych i w działalności kredytowej Banku oraz od zmian w stanie natychmiast płatnych zobowiązań.

Po szybkim wzroście w pierwszym roku istnienia Banku — z iii milj. zł. 10 maja

1924    r. do 567 milj. zł. na ultimo kwietnia

1925    r. — obieg biletów pod wpływem zmniejszania się zapasu walut zaczął silnie opadać i pod koniec listopada r. 1925 wynosił już tylko 349 milj. zł. Od r. 1926 natomiast aż do końca r. 1929, t. j. przez cały czas trwania ożywienia gospodai czego, obieg banknotów podnosił się wydatnie. Ta tendencja do wzrostu obiegu biletów występowała jeszcze, acz w słabszym stopniu, w ciągu r. 1930 — tym razem w związku ze zmniejszeniem się natychmiast płatnych zobowiązań oraz wskutek zlikwidowania, zgodnie z planem stabilizacyjnym, 75-mi-ljonowej rezerwy skarbowej; 31 października 1930 r. suma biletów bankowych w obiegu osiągnęła najwyższy stan — I 408 milj. zł. Od tej chwili rozpoczął się spadek obiegu, trwający prawie nieprzerwanie aż do r. 1933, kiedy nastąpiło ustabilizowanie się obiegu banknotów na poziomie około 1 miljarda złotych.

Literatura: Brdt Marek: Stopa procentowa w PoUte. Kraków 1933.

STAN WAŻNIEJSZYCH RACHUNKÓW BANKU POLSKIEGO w latach 1924—1935.

Koniec roku		A	k t	y w	a		Pas	y w a
	Złoto	Pieniądze ■ naletn. zagraniczne	Portfel wekslowy	Potyczki zastawo we	Bilety skarbowe zdyskonto wane	Papiery %% własne i fund. zapas.	Obieg biletów bankowych	Natychmiast płatne zobowiązania
1924*)	177.8	462,8	257.0	21,7	8,1	_	550,9	69,3
1925*)	229,9	119.9	289,4	36,2	18,3	1.3	381.4	101,0
1926*)	237.7	283,7	321,3	9.4	16,5	5,7	592,7	142,9
1927	517.3	894,6	456,0	40,9	—	44.6	I 003,0	659,8
1928	621,1	714.0	640,7	91,2	—	75,0	1295,3	524.1
1929	700.5,	526,1	704,2	76,9	—	82,7	1340,3	467.9
r93o	562,2	412,7	672,0	86,3	—	95.4	1328,2	210,3
I93^1	600,4	213.4	670,3	126,1	—	105,6	1218,3	213.2
1932	5<>2,2	136,7	585.5	114,2	—	105,6	1002,8	220,5
1933	475.6	88,3	688,1	78,9	48,2	106,0	I 004,0	26r,9
1934	503,3	28,3	654,0	54.5	48,0	102,8	981,1	240,5
1935	444.4	26,9	689,1	109,5	67,6	141,1	I 007,2	209,7

•) Złoto oraz pieniądze i należności zagraniczne za lata 1924—25—26 przeliczono według równi monetarnej, przyjętej w r. 1927.

2. Banki emisyjne zagranicą, a) Bank Angielski (Bank of England). Pierwszymi bankierami w Anglji byli złotnicy londyńscy, którzy przj jmowane wkłady wypożyczali publiczności i skarbowi. W celu zapewnienia królowi Wilhelmowi III pożyczki, potrzebnej na prowadzenie wojny z Francją, utworzono w 1694 r. ustawą t. zw. „Tonnage Act“, Bank Angielski p. f. „The Governor and Compiany of the Bank of England". Ustawa upoważniała

Bank do: emitowania biletów, kupowania i sprzedawania złota i weksli oraz udziela nia pożyczek pod zastaw towarów. Czas trwania przywileju został oznaczony na lat 12, wzamian za co cały wpłacony kapitał Banku w sumie £ 1 200 000 został pożyczony skarbowi. Konkurując ze złotnikami oprocentowywał Bank wkłady klientów i emitowane bilety. Przywjlej Banku był przedłużany w 1697 r., 1708 r., 1713 r., 1742 r. i 17C4 r., a Bank udzielał skarbowi nowych