Tabela 113. wjwm przekłady technik terapii behiwioraloo-poznawczej zespołu wbwrei sden pen razowego
Nazwa hfiiaUd |
Procedura i technika |
Badania nad skutecznością |
1 Tempie ccspozygi i reisksacji |
• Odtwarzanie zdarzenia traumatycznego w wyobraźni, zwłaszcza gdy występuje jego amnezja • Wielokrotne odtwarzanie wspomnień urazu (wraz ze szczegółami kontekstu), związanych z nim przeżyć i doznań na poziomie emocjonalnym, mentalnym •i sensorycznym • Pobudzanie bliższych i dalszych asocjacji z wydarzeniem • Relaksacja na początku i końca sesji • 10-15 sesji 1 G-numitowych, 1 -2 razy w tygodniu |
Foa, Hearst et al (3 994, za: Weaver et al. 1999) • Zmniejszenie nasilenia strategii unikania, zaburzeń somatycznych, intrazji • Zmniejszenie zakresu i liczby bodźców pełniących funkcję sygnałów do uaktywnienia się objawów |
| Systenatyczna desensstyzac ja |
• Wyobrażanie zdarzenia traumatycznego w połączeniu z odpowiednim poziomem relaksacji » Ekspozycja pojedynczych bodźców przypominających zdarzenie, np. dźwięk, zapach, i pogłębianie stanu relaksu • Wydłużanie czasa ekspozycji wielu bodźców m vh>o i B&zymywanie stanu relaksacji • Sesje 30-minutowe, 1 raz w tygodniu • Czas trwania zindywidualizowany |
Brom (1989, za: Blanchard, HicMing 1997) • Zmniejszenie intruzji, nocnych koszmarów, napięcia mięśniowego • Efekty utrzymywały się po 2 latach |
] Odwrażliwianie za pomocą | mchów gałek 1 OCZDych 1 (EMDPO ■ |
• Strategie terapii ekspozycyjnej: wyobrażenie zdarzenia, koncentracja na przeżyciach, tj. doznaniach somatycznych i emocjach, oraz ich poznawcze przepracowywanie • Analiza fałszywych przekonań 0 traumie i własnych reakcjach na nią w kontekście reakcji innych ludzi • W trakcie ekspozycji pacjent śledzi jednocześnie oczami dłoń terapeuty, poruszającą się w sposób rytmiczny od lewej do prawej strony • Po omówieniu każdego elementu 1 etapu zdarzenia dokonuje się oceny poziomu stresu • Terapia krótkoterminowa |
Shapiro 1991; Taylor et al. 2003, za: Lis-Turlejska, Łuszczy óslca 2006 • Redukcja nasilenia strategii unikania, intruzji, lęku, zaburzeń somatycznych • Większy wpływ na zmianę mają techniki ekspozycji niż ruchy gałek ocznych |
Terapia odporności (zaszczepiania) na stres |
• Edukacja na temat mechanizmu działania stresu i jego konsekwencji • Trenowanie nowych strategii radzenia sobie skoncentrowanych na problemie • Pizeforaiulowanie irracjonalnych przekonań o zdarzeniu traumatycznym • Paliatywne strategie radzenia sobie z konsekwencjami stresu • Ćwiczenie umiejętności na sesjach i poza terapią, w życiu codziennym • Czas trwania: 8-12 sesji • Terapia indywidualna i grupowa |
Meicheubatm) 1996; j 1 Foa (2000, za: Budek 2003) » Zmniejszenie niektóiydh objawów • Skuteczność porównywalna 1 z innymi technikami behawioralnymi, np. odwrażliwiar.ia za pomocą ruchu oczu (lub mniejsza od nich) |
Terapia |
• Odtwarzanie i analiza traumatycznego |
Hembree, Foa 2005; |
poznawcza |
wydarzenia |
fłumphreys et aŁ 1999 1 |
• Przetwarzanie informacji i asymilacja |
• Zmniejszenie intruzji, | |
przeżyć związanych z urazem |
Jęków, strategii unikania 1 | |
z istniejącymi strukturami poznawczymi |
• Efekty utrzymują się 2 lata I | |
• Zmiana znaczenia traumy dla osoby |
i dłużej | |
• Zmiana błędnych przekonań, zwłaszcza |
• Skuteczność mniejsza niż I | |
„świat jest niebezpieczny” i .jestem |
w terapii wykorzystującej I | |
absol utnie niekompetentna” na przekonania bardziej adaptacyjne • Sesje cotygodniowe • Terapia krótkoterminowa |
technik ekspozycji |
Domino ince w określonei strukturze rharaktp.rnlortiipi mM*h»ni7mv nhrnn.
'*• •* W> Ol ■** “W
ne w tak znacznym stopniu determinują sposób przetwarzania informacji o zdarzeniu i charakter ich przeżywania, że konieczne jest uwzględnianie tej różnicy w procesie psychoterapii. Horowitz (ibidem, s. 422) podkreśla na przykład, że pacjenci o osobowości histrionicznej charakteryzują się innym stylem przetwarzania informacji, odmiennymi cechami przeżywania i funkcjonowania interpersonalnego (także w relacji terapeutycznej) niż osobowość narcystyczna lub obsesyj no-korapulsyjna. Charakterystyczny dla tych pacjentów globalny styl poznania wpływa na doświadczanie traumy w sposób wyjątkowo szokujący, tendencje do koncentrowania u wagi na sobie mogą zaś skłaniać innych do podejrzewania, że osoba wykorzystuję tę sytuację do manipulowania, przez co trudniej jej uzyskać zrozumienie i wsparcie.
Proces terapii poznawczo-dynamicznej Horowitz dzieli na kilka etapów, na których pacjent i terapeuta koncentrują się na traumatycznym wydarzeniu oraz na sposobach przeżywania emocjonalnego i przetwarzania informacji w kontekście ograniczeń i możliwości wynikających ze stylu jego osobowości. Jeśli terapia ma charakter krótkoterminowy (12 sesji), to przebiega według następujących etapów: (1) stabilizowanie reakcji na traumę i stanu pacjenta poprzez towarzyszenie mu w cierpieniu, poczuciu bezradności i problemach; (2) budowanie 391