Obraz (1593)

314 Analiza kapitału Itid/.kley.o

Wpływ wyposażenia majątkowego czynnika ludzkiego ustala się, przyjmuje założenie, że wydajność pracy jest iloczynem wielkości zaangażowanego majątku na jednego zatrudnionego i produktywności tego majątku:

Wp = M_r x P_M,

gdzie:

M_k — zaangażowanie majątku na jednego zatrudnionego,

P_M — produktywność majątku.

Pozytywnie ocenia się relację: iM_R < iP_M < iWp.

Występowanie w przedsiębiorstwie podanych nierówności dowodzi przewagi elementów intensywnych (nie związanych ze wzrostem nakładów, lecz wynikają cych z efektywniejszego wykorzystania czasu pracy, wynagrodzeń lub kosztów pracy oraz majątkowego wyposażenia jednego zatrudnionego) we wzroście wydajności pracy.

10.5. Koszty pracy

Problem mierzenia kosztów pracy łączy się z efektywnością gospodarowania podmiotów gospodarczych. Racjonalność wykorzystania czynnika ludzkiego wymaga znajomości jego rzeczywistego kosztu, a więc ustalenia kosztów pracy.

Współzawodnictwo gospodarcze krajów spowodowało rozwój badań naukowych i empirycznych z zakresu nakładów finansowych wiążących się z zatrudnieniem. Doprowadziło to do ujednolicenia definicji, zakresu, metody obliczania i publikowania kosztów pracy w poszczególnych państwach zgodnie z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Kosztu Pracy, ustaloną przez Międzynarodowy Urząd Pracy w Genewie.

Przyjęta definicja kosztów pracy określa je jako sumę wynagrodzeń wypłacanych zatrudnionym za rzeczywiście wykonaną pracę oraz kosztów (korzyści) nie związanych bezpośrednio z wykonywaną pracą, poniesionych przez pracodawcę na rzecz pracobiorcy w formie pieniężnej i niepieniężnej.

Określenie zakresu i metodyki obliczania kosztów pracy to omówienie poszczególnych elementów wchodzących w ich skład. Zgodnie z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Kosztu Pracy koszty pracy obejmują:

A.    Wynagrodzenia za wykonaną (bezpośrednią) pracę.

B.    Dodatkowe koszty pracy:

1.    Wynagrodzenia za nie przepracowany czas pracy.

2.    Specjalne wypłaty (np. premie, nagrody, gratyfikacje).

3.    Świadczenia w naturze.

4.    Świadczenia ubezpieczenia społecznego.

5.    Opieka społeczna i socjalna.

6.    Koszty działalności szkoleniowej.

7.    Inne nie wymienione koszty pracy.

Podstawową przesłankę regulacji prawnych w zakresie kosztów pracy stanowi międzynarodowe dążenie do ujednolicenia warunków pracy i płacy.

W Polsce do najistotniejszych uregulowań mających wpływ na wysokość kosztów pracy w przedsiębiorstwie należą:

•    najniższe wynagrodzenie miesięczne w ramach umowy o pracę;

•    składki na ubezpieczenia społeczne;

•    składki na ubezpieczenia zdrowotne;

•    obowiązkowe obciążenia związane z przeciwdziałaniem bezrobociu, odprowadzane jako składka na Fundusz Pracy;

•    obowiązkowe obciążenia związane z ochroną roszczeń pracowniczych;

•    obowiązkowe obciążenia związane z rehabilitacją zawodową oraz zatrudnianiem osób niepełnosprawnych;

•    obciążenia związane z Zakładowym Funduszem Świadczeń Socjalnych;

•    wymogi Kodeksu pracy.

Koszty pracy w Polsce są przedmiotem badań statystycznych, stąd też koszty te wyodrębnia się, dzieląc na trzy grupy (tabl. 10.1).

Tablica 10.1 Grupy kosztów pracy

Koszty wynagrodzeń i świadczeń na rzecz pracowników	Koszty świadczeń pośrednich na rzecz pracowników	Koszty organizacji polityki personalnej przedsiębiorstwa
Wynagrodzenia osobowe i bezosobowe Wynagrodzenia agcncyjno-pro-wizyjne Honoraria Nagrody z zakładowego funduszu nagród Wypłaty nie zaliczane do wynagrodzeń	Ubezpieczenia społeczne Koszty zakładowej opieki zdrowotnej Świadczenia na cele socjalno-bytowe, np.: utrzymanie zakładowych domów wczasowych i sanatoryjnych, hoteli robotniczych, stołówek, organizowanie wycieczek, kolonii, imprez kulturalnych lub dopłaty do tych przedsięwzięć	Koszty werbunku do pracy Szkolenie i podnoszenie kwa lifikacji kadr Utrzymanie działu spraw pracowniczych Przewozy pracowników

Ogromna różnorodność składników kosztów pracy występujących w prak tyce powoduje konieczność ich grupowania według przyjętych a prioń meryto rycznie uzasadnionych kryteriów. Inny ich podział, począwszy od historycznie najstarszego, to: