ODKRYWCY I ICH PODRÓŻE 7

Żeglarze od dość dawna potrafili ustalić stopień szerokości geograficznej używając kątomierza i astrolabium; długość geograficzną można było ustalić tylko za pomocą dokładnego zegara. Dopiero żeglarski chronometr Johna Harrisona (u dołu) umożliwił dokładne określenie długości geograficznej.

Jak żeglarze notowali swoje odkrycia?

rych wyspy wykonane były z muszli małży, a opływające je prądy morskie - z sitowia.

W orientacji pomagały też takie zjawiska jak: loty ptaków, stałe chmury nad wyspami i nocne łuny nad wulkanami.

Do środków nawigacyjnych należy także mapa morska. W czasach starożytnych opierano się na opisach podróży i wskazówkach żeglarskich, starając się pływać w pobliżu brzegu. Dopiero w XIV wieku pojawiły się wykonane na pergaminie rysunki szlaków na Morzu Śródziemnym, które sternicy przekazywali sobie wzajemnie. Przedstawiały one wybrzeża, przylądki, porty i zatoki, a przeplatające się linie i okręgi pomagały sternikom określić dany kurs.

Dopiero na początku XVI wieku rysownicy wykorzystali opisy podróży i dzienniki pokładowe, na ich podstawie zrekonstruowali położenie i kształt wysp, przebieg wybrzeży i spostrzeżenia te nanieśli na mapy lądowe i morskie. Najstarsze mapy pochodzą z czasów antycznych i są świadectwem fantazji rysowników starożytnych i arabskich, którzy często zaznaczali góry, jeziora i miasta na obszarach, których nawet nie znali. Lecz wraz z rozwojem podróży odkrywczych mapy stały się dokładniejsze. Najsławniejszym kartografem tamtych czasów był Gerhar-dus Mercator (Gerhard Kramer), wynalazca stosowanego do dziś ”rzutu Merka-tora”, przedstawiającego na płaskiej mapie obraz kulistej Ziemi. Odwzorowanie to jest szczególnie praktyczne dla sterników, którzy łącząc linią port, z którego wypływają, z portem docelowym, mogą natychmiast odczytać kurs przy pomocy kompasu.