out 0085

22 Tttrsa jtdfietUk tn*hkzr\i<!>

Te *>;i główne wytyczne, podług których poszukiwanie jednostki zjawisk duchowych odbywać się powinno.

§ ,^ri. 7.a pierwiastki psychiczne przyjęte zostały tak zwane ..czucia pierwotne” (sensations ćtementaires). Ma to być r<-akcja świadomości, występująca pod działaniem jedno-gatunkowej podniety zewnętrznej i stałą jednorodnością swej natury odpowiadająca jej charakterowi fizycznemu, (uly dany bodziec zewnętrzny (działanie mechaniczne, drgania eteru, lale powietrzne itd.), doszedłszy do pewnego stopnia natężenia, działa na system nerwowy, to wywołuje w jego ośrodkach pewnego stałego gatunku wstrząśnicnia 'zależne jakościowo od budowy zakończeń nerwowych, na które działa), a temu prostemu jakościowo wstrząśnicniu nerwowemu odpowiada również prosty, jednorodnej natury stan świadomości zwany „czuciem pierwotnym”.

|...j

§ 9. Dochodzimy więc do pierwszego pytania krytycznego: jak pojmować „czucia elementarne”, jeżeli według danych psychologii doświadczalnej nie zjawiają się one nigdy i zjawiać się nic mogą jako stany naszej świadomości czującej? rntrospekcja nigdzie ich nie wykrywa. Warunki organiczne, powołując naraz wiele różnych pobudzeń nerwowych, uniemożliwiają przez to samo ich indywidualizację psychiczną. Jednorodność, absolutna prostota, tylko w formie czysto intelektualnej, w formie pojęć abstrakcyjnych byt swój osiąga. Mamy jasne pojęcia „czerwonego”, „twardego” itp. jako ujęcie myślowe w jednym wyłącznym stosunku mnóstwa różnych konkretów, przedstawiających sobą możliwość wielorakich syntez; żadne jednak czucie, żaden stan intuicyjny ściśle temu nic odpowiada i odpowiadać nie może, wobec natury psychicznego momentu jako odpowiednika całkowitego życia organizmu, wobec natury świadomości naszej — jako sjmttęy różnorodnego.

-

Jasne jest jednak, że pojęcia nic mogą być ‘kładowymi pierwiastkami postrzeżenia. Niedostępność zaś samych „c/tić elementarnych ”, nic /syntetyzowanych, pojedynczych, dla naszej indywidualnej świadomości, jest faktem zupełnie uznanym w psychologii dzisiejszej ¹.

Jeżeli więc pomimo tego mówi się o czuciuch elementarnych, to trzeba pod tym słowem rozumieć zjawisko psychiczne poza obrębem naszej świadomości indywidualnej istniejące, zjawisko, które w bezpośrednim stosunku z samym sobą tworzy świadomość „elementarną", dla naszej świadomości niedostępną, i z których syntezy dopiero nasza powstaje. Co oznacza to pojęcie? W psychologii, „czucie elementarne" —jako minimum psychiczne posiada charakter jak gdyby pewnej substancji prostej; oznacza ono stan natury zupełnie jednorodnej, nie mający

1

„Wszywki? wychumii, mówi Wi.mil. uoitIkwJt%e< Jo Łrnwj (¹i.vl¹iti :lti, t >d¹4 uę ptiy po¹»ocy pcycHologiczsirj analizy ioik4,i br pwą iki. pluvitfli6w. Jełrl¹ pńtwiulU ie nazw.ro y wyoŁfaleniami pnt:;irj, wtedy wrzynk.e r/resywżtlr Viyqb»łnii¹ cks.;a się Wołanym;, ¹ proste wydnhuk istnieć l>f<!xi»- lylko Jiko pmtdmioł izycMcflinej obstrukcji. Dwie lylko iw_t5 b>vJ przyczyny, które doprowadziły psychologię da lej .-Imii.iKcjI. I'.^:n¹u« ¹ nich polepa na rym, I¹ możemy jrdno i to nt» wyoblBlenle prml¹ odnaleźć w aajiesnmiirzych |xdnc¹rninrji. t tr-.k. jeżeli prcaiy punki dwirtlny uchodzić będzie r.t wy¹ cbuloiir pieśce, lo |<o¹oiinbc pole w u oku, które jednocsefoic sobie wyobrnianty, pczed-itawiać może wiitblt irazl.we zmiar.y cv do charakteru iwiatia I formy. Tym rposobcni icaly pur.kt świetiny perejtó mełe w dowdm Roi: wyobraźni, vr kic.-ych Mtpiię, prćcz rJr£o i»ir«ę>, ulegać będzie z miarom. To¹ tamo ma irJejrco ¹ pranym wrażrnieiu ćocyku, prostym marin lid. W lym znaczeniu wyobrażenie paulr ni? j«l czynu" r-zjpccofjzym, co » rzeczy samej wyobrażane być Jczacz? rrołe, lecz Jen pierwiastkiem niezmiernym, c:rzy-manyn- przy analizie r.aizych wyobrażeń... I>rvca przyczyna, zniewalająca rl? trpc rcdza|u abatJzkrji, ilrwl w ndozrr.iu, f¹ przedstawianie pierwotne musi być zupełnie prostym alon.rm naizej łwiMiocnoiel. Siz|d przypuszczenie, >■ wyobrażeniami rrcalyiii i-i tylko wrażn.lft czyste, przy czyni pod wrażeniem „csyzlyrr." rozumiemy aluokitnic piany ¹tan psychi-my. P?wi.<¹ okrefle :ie winienie czetwonedei, tón nar. ej wyiokoki, olko wrażeniach łych mydlmy .j\u : jnkęłclowycli riannch IwUdoiraiici naizej, ¹i) w lym znaczeniu wrażeniami czystymi. Wyobrażenia praw? i wrażenia csyslc nie t.y zatem Jako laki? pcj;c£ami identycznymi. IV. pćezwweso bowiem | •'■jęcia dochodzimy pi zez analizę pojęć zlotcnycli, do (trupiego :ai prze¹ razwaianic whamdci Iwladoaioki naazrj. Jaki-,lulek j trier ny eha.-i-kirr wyofcr&tżA czyni znaliaę nwą konieczny, la jednak wyotrzłuifc pruite ;e»xeze przez !o nie sprowadza rię do wrażenia erystrgo, bpl-yccgo byt! ir.de alwtrakcj¹, której w nnjprtttizych unri wyobrażeniach ric rzcczywaiego rj< odpowiada” 'Ttrria >1/ee-.se, r M— JG>.

«•