P1240323

2f

*mriera iO ozdób (w tym 4 pary), ujmując łącznia 4 stanowiska (3 bkarby 1 ' c^i r*. sk ) - zs - t. 10.

Pora kla.^yf - kacją pozostaje 11 egzemplarzy z 10 stanowisk, a to z po* wodu bitni bliższych inforaaojl o formie przedmiotów (zast. 11).

?• - *c.-e*ółowej analizy zespołów (skarby, groby) z bransoletami taśao-waty*i wynika, ta fazy 1*4 wolna z całą pewnoiolą przyporządkować V EB. Zwężaj wyposażania zmarłych w ozdoby nalatąca do wymienionych faz jest jednak, -sk się wydaje, z^awfskiea późniejszym, odnoszącym się jut do star> ar ego pod o kra su halsztackiego (np, Wialkawlaś/Swarsewo, 'stan* 1 — HaC—D, Gdyni a-o ksywie, grób 1, popielnica 2 - HaC). Wygląda na to, li decydowano si* na umieszczani# ozdób w inwentarzu funerelnya l so lpso ostateczne wyłączenia ich z ulytku dopiero wtedy, gdy stały się utensyliami przestarzałymi, niemodnymi. Następstwo typologiczna oraz datująca    elementy

towarzysząca w zespołach pozwalają umiejscowić fazę 5 u schyłku .V PB, względnie na przełomie V FB/RaC. B. Sprockhoff¹⁵ suponujo częściową równoległość rzęsową rozwo*-. bransolet właściwych oraz okazów większych, zwanych _wna'zyjn:kaal^s, synchronizując początki tych drugich z fszą 4 (gładka wewnętrzna strona korpusu ozdób), mieszczącą się, jak stwierdziliśmy wylej, je - zeza w ramirh V EB, Jeśliby nawet przyjąć spekulację Sprockhoffa, pozostaw faktem,te większość ozdób zaliczonych do fazy 6 pochodzi z zespołów (t»k skarbów, jak i grobów) datowanych na HaC. Charakterystyczną

składową ornamentyki ozdób r wczesnej epoki Żelaza jest motyw ściegu wibrujące* . rzeeplarze z maksymalnie zredukowanymi pierwotnymi cechami typu (fa*a **) trzeba uznać za młodsze, lofcu.iąo je wszak jeszcze w obrębia HaC. Chronologii bransolet taśmowa ty''h, pseudo spiralnych obejmuje więc ramowo T El 1 Ha ¹®.

Struktura prz st: renna przedstawicieli poszczególnych faz jest taka, te trudno dopatrywa ale w ich zasięgu czasowym określonych grup terytorialnych, czy tym bardziej doszuklwnć się sekwencji chronologicznej takich grup- Jedno nie ulega wątpliwości: głównym rejonem upowszechniania brmrso -t by * i zawsze Pobrzete Kaszubskie, z centrum na zachodnim brzegu Zatoki Odańsklej¹⁷. Na Kar rubach pobrzeż owych 1 pojeziernych reprezentowana są - bardziej lub mniej intensywnie - wszystkie wyróżnione fazy. Na-1-ty doac, te r • egr 'er*nu znaąy jedyne formy odlewnicze (gliniano, nlszerejsce) rłuz ce r-ajprswdor rdobnlej do produkcji oz*ób omawianego typu (Juszkowo-Brdzleszy-., woj, gdarskie - pracownia odlewnicza w osadzie z HmC-HaC/i))¹³. Pakt ten pn¹ nądzs chyba o uznaniu Kaszub nie tviko za

rocK-• * 1

¹⁵    Sprockhoff '.y.ó, t. I, s. 144, 145,

¹⁶    Z o • • i r n u 1)1), s, Kłał Petsroen 19*9, «. <*?.** I S p

h o r t    e. 15| 3*sfrarski 195$, •. ó2j S ą b r .

1966, •« 120* S S • e « 1975,    4Ó1.

¹⁷    1 s k a 19794,. a, 2V.

197lb, •• bł^-90

^ f , I , ś r s k 1    1971S,    20o, 230, 2)1, rjre, 0 f, 16|

rjS« 3 a* ijat. a, 220-229, *!«• ² *•

główny rejon zbytu, alo również - wytwarzania bransolet taśmowatych• Zwracają dalej naszą uwagą koncentracje znalezisk na Pobrzeżu Słowiński*¹⁹:    » -*~

zie 6 na terenie międzyrzecze Parsęty 1 Grabowej* w fazie 7 - w dorzeczach Grabowej 1 Wieprzy. Na obecny* etapie badań niemożliwe Jest bili sza określenie wzajemnych relacji ugrupowań słowińskich 1 kaszubskich*    od

noszących się Już do HaC. L«J* Łuka twierdzi* że bransolety taśmowate produkowane na Poaorzu Gdański* docierały na Pomorze Zachodnie i Saablę drogą morską²⁰. Przypuszczeniu temu nie nożna odmówić racji* zważywszy silne nasycenie owymi znaleziakani pasa nadmorskiego (*apa II). Południowa granica zwartego zasiągu nie osiąga generalnie tzw. garbu pomorskiego, czyli Jest wyraźnie przesunięta na północ w stosunku do zasięgu bransolet z podwójnego drutu. W strefie pojezierzy pomorskich oraz w północnej Wiel-kopolsoe bransolety taśmowate należą do rzadkości. Kwestia otwartą pozostaje konwergencja formalna bransolet z południowej Polski. Chodzi 3 okazy taśmowate* wzdłużnie żeber kowane z Górnego Śląska 1 zachodnie .Topolski. Z zastrzeżeniem ustala się ich chronologię na V EB-HaĆ* vl iąc genetycznie reprezentowany przez nie kanon z Pomorzem* skąd miałby ..i przenikać na południe ze pośrednictwem Wielkopolski²¹ • Taoretycznie    forma

aogła przedostać się w rejon międzyrzecze górnej Odry 1 górnej Wisły szlakiem wiślanym* co sugerowałby pośredni punkt wyznaczony prze* stanowisko z bransoletą taśmowatą z Pawłowa* woj. płookle. Wszelkie supozycje w tym wzglądzie trafiają Jednak w próżnią wobec faktu* te chronologia okazów śląsko-maiopolskich Jest wysoce niepewna. Również formę bransolet upodabnia Je nader ogólnie do egzemplarzy pomorsko-wielkopolskich.

Pseudo spiralne bransolety taśmowate - często deponowane w skarbach -przedstawiały na pewno sporą wartość dla właściciela. Świadczą o tym takie zabiegi reperseyjne (np. Kiełpino - złamana obręcz bransolety spojona czterema nitaal), przedłużające żywot ozdób. Wartość przedmiotów mogła być Jednak niższa aniżeli Innych rodzajów biżuterii* skoro    relatywnie

częściej wyłączano Je z obiegu przez złożenie w grobie (w intencji donatora eliminacja ostateczna). Wytłumaczeniem tego stanu Jest chyba lokalne pochodzenie i pospolitość bransolet* przypuszczalnie mniej atrakcyjnych od przedmiotów o formie _nimportowanej".

Użyteczność bezpośrednią bransolet taśmowa tych naświetla w wyjątkowy sposób występowanie ich parami w zespołach* na co zwracaliśmy każdorazowo uwagę przytaczając dane statystyczne dla wszystkich faz. Parzystość po-

Ł u k e 1979W*. e. 218.

²⁰    L u k « 19SJs, s. 241.

²¹    Q • d 1 1962, s* 97. Wykaz stanowisk: Brzezio, woj. krakowskie, grób 4. W SB,

bransoleto w rodsnju aankistowetej, nownętrsnle wcdłużnie żeberkowa na    C* o s e k

1936, s. 106, ryc. 9)i Csarny Łan, woj. osęstochowskie* skarb, HaC T, w starszej literat arce II-III SB* bransoleto psoudosp ir a 1 na » obustronnym żeberko a ni o* i pionową listewką wsnnenUJąoą (H e r t 1 n s 1896* n. 345, 346, ryc. b)» Czerwińska* woj. katowickie* stanowisko nieokreślone« HaC T, bransoleta pseudosplrnlm. z plo-nowynt listewkaai wzaacnŁającymi (0 e d '    1962, a. 97, 351. tabl. XIIV:11).