poetyka001

powinno do riajbliższych z nim skorelowanych regów dalszych, nawet w przypadku, gdy są one awiając zagadnienie ewolucji literatury nie przeciwnie, wyjaśnia w całej rozciągłości domi-twowych czynników społecznych, podczas gdy .wpływu” tych czynników prowadzi do zmiany obiektu badań; analizuje się wówczas nie ewolucję literatury, lecz modyfikację utworów literackich, ich deformację.

Przełoży! Adam Pomorski

I uJobr °i usfep 0. WLLck* , ^OtAS^OWQ =2003 6 A 8S-' “

566.

1 o    '    a

|yis Uspienski

Kjkturalna wspólnota różnych sztuk.

i

OGÓLNE ZASADY ORGANIZACJI ■ DZIEŁA MALARSKIEGO I LITERACKIEGO

%

ZEWNĘTRZNY I WEWNĘTRZNY PUNKT WIDZENIA

ianifestowanie się zewnętrznego i wewnętrznego punktu widzenia na różnych poziomach analizy

t Wyróżniliśmy kilka ogólnych planów, na których może zaistnieć zróż-||®wanie punktów widzenia. Za każdym razem dążyliśmy przy tym y rozpatrzenia specyficznych dla danego aspektu analizy możliwości manifestowania się owych punktów widzenia.

I Nietrudno spostrzec, że przynajmniej jedna para przeciwstawnych punktów widzenia posiada ogólny, jak gdyby wspólny dla wszystkich [poziomów analizy charakter, czyli manifestuje się w każdym z prezentowanych powyżej aspektów analizy. Pozycje te określiliśmy umownie lipo „zewnętrzną” i „wewnętrzną”.

, . I Inaczej mówiąc, w jednym przypadku autor zajmuje w czasie narracji [ pozycję zdecydowanie wewnętrzną wobec przedstawianych wydarzeń, opisując je jak gdyby z boku. W drugim przypadku, na odwrót, może się on usytuować w pewnym wewnętrznym wobec narracji i 'triiejscu: w szczególności może przyjmować punkt widzenia tego lub innego uczestnika opowiadanych wydarzeń lub też człowieka nie biorącego Udziału w akcji.

Przy ogólnej wewnętrznej pozycji autora w stosunku do zdarzeń, które opisuje, można z kolei odróżnić wewnętrzną lub zewnętrzną pozycję wobec określonego bohatera. W przypadku, gdy autor przyjmuje przy opisie punkt widzenia któregoś z bohaterów, można rzeczywiście mówić, iż dana postać opisywana jest z pewnego wewnętrznego w stosunku do niej punktu widzenia. Jeśli pisarz prowadzi przy tym reportaż z miejsca akcji nie stawiając siebie w pozycji jej bezpośredniego uczestnika, to

489