PrepOrg cz I9

39

dokonuje się metodą pr<5b. Na drodze wysalania poprzez zmianę pclarności roztworu w stosunku do wody można wydzielać z roztworu wodnego rozpusz-ozalniki mieszające eie z wodą w sposób ograniczony, jak np. alkohole, e-ter itp. W innych przypadkach mechanizm wysalania polega na zwiększeniu stężenia jednoiraiennych jonów i opierając się na tej zasadzie można wydzielić z roztworu sole kwasów tłuszczowych i sole kwasów sulfonowych. Największe znaczenie metoda wysalania znalazła jednak w chemii białek i innych naturalnych substancji nieodpornych na podwyższone temperatury.Stosując frakcjonowane wysalanie można selektywnie wytrącać z roztworu poszczególne składniki mieszaniny aminokwasów, peptydów i innych naturalnych związków (kwasy nukleinowe, niskotemperaturowe frakcjonowanie plazmy) znajdujących zastosowanie w medycynie. Poza tym dodanie soli powoduje bardzo często zniszczenie trwałych emulsji oraz ułatwia rozdział warstwy organicznej od warstwy wodnej, co wynika ze wzrostu ciężaru właściwego roztworu wodnego oraz wzrostu napięcia powierzchniowego w stosunku do pierwotnej fazy wodnej. Strącanie z roztworów niewodnycb prowadzi się przez dodanie do roztworu drugiego wzajemnie mieszającego się rozpuszczalnika, w którym rugowana substancja rozpuszcza się gorzej niż w rozpuszczalniku macierzystym. Dodawany rozpuszczalnik spełnia podobną rolę jak sól przy wysalaniu. Skala rozpuszczalników mieszających się wzajemnie jest bardzo duża i dobiera się zwykle metodą prób. Najczęściej stosuje się rozpuszczalniki o różnej polarności dobierając je tak, by rozpuszczalnik dodawany znajdował się w dalszej grupie wg Heckera (rozdział 1.4) w stosunku do rugowanej substancji niż rozpuszczalnik macierzysty.

1.5*2. Strącanie przez zmianę pH roztworu

Kwasy i zasady organiczne nierozpuszczalne w wodzie tworzą często bardzo dobrze rozpuszczalne sole. Roztwory tych soli można oddzielić od substancji nie wykazujących własności kwaśnych lub zasadowych przez sączenie, ekstrakcję itp. Ponowne wydzielenie kwasów i zasad może nastąpić przez zmianę pH roztworu soli. Istotne znaczenie dla właściwego wytrącania związku ma ilość i sposób dodawania roztworu kwasu lub zasady. Na przykład aminokwasy wypadają przy ściśle określonym pH środowiska i nadmiar odczynnika powoduje ich ponowne rozpuszczanie. Nadmierne rozcieńczenie roztworu może niejednokrotnie spowodować, że związek nie wytrąci się w ogóle. Na przykład pochodne pirydyny można wydzielić po zalkalizowaniu roztworu dopiero po dodatkowym wysoleniu. Jeżeli wyodrębnia się substancję stałą, to wskazane jest powolne dodawanie odczynnika strącającego przy mieszaniu. Wtedy wytrącają się dobrze sączące się osady, podczas gdy szybka zmiana pH powoduje niejednokrotnie powstanie mazistych osadów trudnych do sączenia.