psychologia religii5

57

jai /friendship/ wewnątrz nich* Pojawia się w tym miejscu kwestia* czy istnieje inna zmienna, do której można ty zredukować tę z kolei różnicę, a, mówiąc innymi słowy, czy różnice wśród denominaoji aą funkcją innych różnic, czy też nie? A jeśli tak, to jakie są to różnice?

Gdybyśmy zapytali o to członków danej denominacji, odpowiedzieliby zapewne, że różnice te zależą od różnic teologicznych /1S65, s. 165/#

2.3>4.4. Poświadczenie religijne jest konsekwencją wierzeń religijnych

Tę hipotezę Glock i Stark traktują jako zrozumiałą samą przez się. Krytykują jednocześnie tych badaczy* którzy pomniejszają znaczenie, jakie ma teologia dla grupy religijnej, jako czynnik różnicujący.

«♦.badacze ci koncentrowali się w zamian na pojęciach klas, grup etnicznych, itp. Traktowali oni dysputy teologiczne pomiędzy denominacjami jako retoryczne "nadstruktury”, wytwór "prawdziwych ^łf powodów /np. klasowość/, zaciemniający je płaszczykiem wyszukanych sporów. Teologia zawsze była zmienną zależną, skutkiem, nigdy przyczyną.

/1965, s. 165/

•Ostatnio na powrót odkrywamy to* co powinno być prawdą oczywistą: wierzenia religijne mają istotny wpływ na ludzkie oceny* reakcje i działania. W dziedzinie z gruntu tak religijnej, jak poczucie kontaktu z nadprzyrodzonością,* teologia musi odgrywać poważną rolę. Y.^r rzeczy samej fakt takiego doświadczenia zakłada istnienie wcześniejszych wyobrażeń, dotyczących aktywnej nadprzyrodzone ści.

/1965* s. 166/

Wysnuwają następnie poniższą hipotezę?

• Jeżeli teologia odgrywa poważną rolę w generowaniu doświadczeń religijnych, to należałoby spodziewać się, że różnice między denominacjami o podobnych wierzeniach zanikają.

/j«w./ '•

Czy tak jest w istocie? Czy pomiędzy wyznającymi to samo zacierają, się wszystkie różnice? W celu rozwiązania tej kwestii nasi autorzy tworzą wskaźnik ortodoksyjności religijnej, który dołączają do wcześniejszych zmiennych.

Bóżnice pomiędzy denominacjami można w ogólnym zarysie sprowadzić do lóżnic teologicznych. Glock i Stark znajdują w ten sposób poparcie swej tezy o doświadczeniu religijnym jako konsekwencji wierzeń religijnych. Nadmieniają jednak, że znaczne różnice denominacyjne pozostają.

Zauważają przy tym, że nie jest to rzecz niespodziewana i rozważają dalej w sposób następujący?

Pomimo, że teologia w znacznym stoęniu tłumaczy zależność denominacja - doświadczenia, musimy brać pod uwagę*, iż sprzężenie to jest w dużym stopniu limitowane przez kontekst społeczny.

i -