SA400099

Pierwsza bardzo prosta broń strzelecka jeszcze z XV w.

Na przełomie XV i XVI w. osłonięci grubymi blachami lycerze i ich rumaki zaczęli przechodzić do historii

; ^[y jazdy składały się już tylko z husarzy f P^rzy ^czy^m strzelcy porzucili w ogó-I ^{1 2} ^brojenie ochronne, a także kusze, używając j Igi jo walki na odległość jedynie łuku, który ¹ _iaj dużo większą szybkostrzelność niż kusza, l| walki wręcz — szabli.

Około połowy XVI w. obok oddziałów złożo-j, i husarzy i strzelców pojawiły się chorąg-'■_e jeszcze lżejszej jazdy, zwanej kozacką, wyrażonej w łuki, szable i rohatyny.

nowej. Obok hakownic już w końcu XV w. pojawiają się w oddziałach polskiej piechoty zaciężnej coraz liczniejsze rusznice (właściwie nicznice H broń ręczna, od ruka — ręka). Były one znacznie krótsze i lżejsze niż hakownice, toteż mogły służyć do walki piechoty w polu.

Zarówno hakownice, jak rusznice miały już w tym czasie zamki lontowe. Była to przymocowana z prawej strony lufy dźwignia zakończona uchwytem na lont. Dla oddania strzału należało nacisnąć dolny koniec dźwigni, a wówczas górna jej część, zaopatrzona we wspomniany uchwyt, opadała na panewkę z prochem, przytykając do niej żarzący się koniec lontu, co powodowało odpalenie ładunku prochowego w komorze.

Zamek lontowy był znacznym udogodnieniem, które pozwalało na dokładniejsze celowa-

Zamek lontowy z pocz. XVI w.

1

Rozpowszechnienie się broni palnej

Poza przejściem na system wojsk zaciężnych, ważnym zjawiskiem, jakie wystąpiło w armii polskiej po wojnie trzynastoletniej, a następnie nasilało się w ciągu XVI w., było coraz szersze stosowanie broni palnej, zarówno ręcznej, jak

2

ciężkiej. Broń ręczną, przeznaczoną do obrony obwarowań miast i zamków, a także taboru, stanowiły hakownice, przy czym na początku XVI w. rozróżniano dwa ich rodzaje: dawne, wychodzące już z użycia „kije” o prostej, wąskiej kolbie, oraz nowe hakownice, mające już wykształconą kolbę, zbliżoną do dzisiejszej karabi