SAM11

'wm powyu ayanmw w aa i aai mmu MOwnc nounu, iwny, iuożic, wyuouinia

'wm powyu ayanmw w aa i aai mmu MOwnc nounu, iwny, iuożic, wyuouinia

Z Polski do ZSRR przesiedlono w latach 1945—1947 ponad pó! miliona osób, głównie Ukraińców (ok. 480 000), a także Białorusinów (36 000) i Litwinów (ok. 20 000). Drogę w odwrotnym kierunku pokonało prawie 2 min Polaków. Ok. 300 000 zbiegło z Kresów Wschodnich w latach 1943/1944, uciekając przed mordującymi ludność polską Ukraińcami.

Stosunki między mocarstwami zachodnimi a ZSRR stawały się tymczasem coraz gorsze. Świat wkraczał w okres zimnej wojny między dwoma tworzącymi się blokami. W wygłoszonym w Fulton (USA) przemówieniu Winston Churchill mówił o „żelaznej kurtynie**, jaka yągłnniła kontrolowaną przez Moskwę część kontynentu. Były premier brytyjski publicznie kwestionował też zasadność przekazania „rządowi polskiemu, znajdującemu się pod panowaniem Rosjan”, terenów na wschód od Odry i Nysy.

Poparcie, jakiego udzielał Zachód Mikołajczykowi, zostało wykorzystane w kolejnej fali kampanii propagandowej komunistów, wymierzonej przeciwko legalnej opozycji. Bezpośrednim pretekstem było przemówienie wygłoszone 6 września 1946 r. w Stuttgarcie przez szefa amerykańskiej dyplomacji Jamesa Bymesa. Sekretarz stanu USA stwierdził wówczas, że granica na Odrze i Nysie nie jest ostateczna i dopiero będzie musiała zostać uregulowana osobnym układem. Co więcej. Bymes oznajmił, że Stany Zjednoczone nie poprą polskich postulatów w tej kwestii na przyszłej konferencji pokojowej — stało się jasne, że Amerykanie pogodzili się z faktyczną utratą przez Polskę niepodległości i zaczęli zabiegać o Niemcy.

Po sfałszowanych wyborach do Sejmu Ustawodawczego. 19 stycznia 1947, protestowały rządy amerykański i brytyjski — bezskutecznie. W specjalnej deklaracji wicepremier i sekretarz generalny PPR Gomułka ogłosił, że jałtańskie postanowienie o zorganizowaniu w Polsce wolnych wyborów parlamentarnych zostało wypełnione. Innego zdania był Zachód; amerykański sekretarz stanu oznajmił, że wybory w Polsce nie spełniły warunków, jakie zostały ustalone na konferencjach w Jałcie i Poczdamie.

Polska w tym czasie, oprócz wspomnianego układu o przymierzu ze Związkiem Radzieckim z 21 kwietnia 1945 r.. podpisała całą serię układów sojuszniczych z innymi państwami opanowanymi przez komunistów. Byty to układy dwustronne, a wielostronny charakter miały Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) i Układ Warszawski (UW).

RWPG, jako międzynarodowa organizacja gospodarcza państw socjalistycznych. utworzona została w Moskwie 25 styczniu 1949 r. na podstawie konwencji podpisanej przez: Albanię, Bułgarię. Czechosłowację, Polskę, Rumunię, Węgry i ZSRR. Jej powstanie rozpoczęło etap wielostronnej współpracy gospodarczej bloku komunistycznego. W założeniach działalność RWPG opierać się miała na: suwerennej równości (równych praw wszystkich krajów, poszanowaniu interesów narodowych), wzajemnych korzyściach i braterskiej pomocy na zasadach internacjonalizmu socjalistycznego. Od początku dominowały w niej jednak jednostronne interesy ZSRR. Jako że inicjatywa ta dotyczyła socjalistycznego modelu gospodarki centralnie planowanej, to nie uwzględniano w jej funkcjonowaniu praw rynku. Ponadto kraje RWPG nie zawarły między sobą układów, które przewidywałyby ulgi celne lub jakiekolwiek inne przywileje niż te przysługujące krajom nienależącym do Rady. W RWPG powstały i zostały rozwinięte nowe formy współpracy. Byty to m.in.: koordynacja planów gospodarczych jako podstawowa metoda działalności organizacji; specjalizacja i kooperacja produkcji (np. domeną przemysłu polskiego miała być produkcja pewnych typów statków, urządzeń elektronicznych i lokomotyw elektrycznych).

Układ Warszawski (Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej) powstał jako organizacja o charakterze sojuszu politycznego i wojskowego (pakt wojskowy). Podpisany został 14 maja 1955 r. w Warszawie przez Albanię, Bułgarię, Węgry, NRD, Polskę. Rumunię, ZSRR oraz Caechostowację. Jak oficjalnie twierdzono, został utworzony w odpowiedzi na włączenie RFN do struktur NATO. W ówczesnej propagandzie określano go jako pakt jedynie obronny. Jednym z najważ-

■ IM

115