Scan0064 (9)

tycznych. Oczywiście, są to tylko takie -możliwości, które mogą być urzeczywistnione poprzez skuteczną działalność nauczycieli akademickich i aktywny udział studentów w procesie kształcenia.

Istotę sytuacji problemowej, podobnie jak sytuacji zadaniowej, można wyrazić tworząc następujący szereg: sformułowanie problemu — rozwiązanie problemu — sprawdzenie prawidłowości rozwiązania. Zasadnicza różnica • między sytuacją problemową a sytuacją •zadaniową polega więc na tym, że ta druga, będąc znacznie prostszą od pierwszej nie zawiera elementu nowości i oryginalności. Podejmując zadanie dydaktyczne studenci nie mają większych trudności z jego 'sformułowaniem, ponieważ z podobnymi zagadnieniami stykali się już w procesie nauczania — uczenia się; znają oni również określone wzory, sposoby oraz wszelkie warunki niezbędne do uzyskania prawidłowego rozwiązania. Natomiast w czasie trwania sytuacji problemowej słuchacze po raz pierwszy stają przed trudnością teoretyczną bądź praktyczną, wymagającą rozwiązania. Do nich należy decyzja dotycząca wyboru skutecznych sposobów rozwiązania problemu dydaktycznego.

W celu dokonania głębszej analizy różnych sytuacji problemowych stwarzanych w procesie kształcenia w szkolnictwie wyższym oraz wykazania ich wpływu na rozwijanie aktywności, inicjatywy i samodzielności studentów w myśleniu i działaniu w rozdziale tym •przytoczymy trzy konkretne ich przykłady. Pierwszy charakteryzuje zajęcia praktyczne, podczas których studenci rozwiązywali problemy dydaktyczne za pomocą •metody wynalazczej; drugi przedstawia sytuacje problemowe stwarzane w trakcie praktyki studenckiej, podczas której słuchacze, posługując się metodą optymalnej decyzji, mieli możność rozwiązywania odpowiednich. zagadnień dydaktycznych; trzeci natomiast zapoznaje \ sytuacjami problemowymi powstałymi na skutek zastosowania metody odkrywczej w procesie realizacji programu nauczania filozofii marksistowsko--leninowskiej w szkole wyższej.

1. ANALIZA SYTUACJI PROBLEMOWYCH STWARZANYCH NA ZAJĘCIACH PRAKTYCZNYCH

Obecnie w szkolnictwie wyższym — w ramach poszczególnych form organizacyjnych pracy dydaktycznej — coraz częściej wytwarza się różne sytuacje problemowe. Dla pełniejszego wyjaśnienia istoty sytuacji problemowej powstałej w rezultacie wykorzystania w procesie nauczania — uczenia się meitody wynalazczej, zamieszczamy przykład zajęć praktycznych przeprowadzonych w. warsztatach szkolnych (przyzakładowych) ze studentami II roku studiów. Oto fragment protokołu z obserwacji ćwiczeń z technologii metali, który ilustruje zorganizowaną przez nauczyciela praktycznej nauki zawodu sytuację problemową oraz sposób przystąpienia studentów do wykonywania zleconego im urządzenia:

Godz. 10,45. Nauczyciel zawodu J. B. udziela studentom (14 osób) instruktażu wstępnego do mających się rozpocząć za chwilę zajęć warsztatowych. W instruktażu przypomina studentom. że na tych ćwiczeniach technologicznych będzie zwraca! szczególną uwagę i wystawiał oceny za: a) przygotowanie i utrzymanie w należytym porządku stanowiska pracy; b) prawidłową postawę w toku wykonywania pracy; c) właściwe korzystanie z narzędzi pracy i przyrządów pomiarowych; d) czytanie i posługiwanie się rysunkami technicznymi; e) wykrywanie. wad produkcyjnych oraz poszukiwanie sposobów ich usuwania; f) skuteczne planowanie pracy; g) przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów porządkowych w pracy warsztatowej.

123