Scan0084 (10)

szkadzania sobie w studiowaniu określonych treści kształcenia zaobserwowano w czasie nauki własnej (23,2%). Drugie miejsce pod tym względem zajęły zajęcia dydaktyczne organizowane w ramach praktyk studenckich (9,6%). Natomiast w najmniejszym stopniu studenci przyczyniali się do powstania negatywnych sytuacji dydaktycznych na zajęciach praktycznych (4,3%) i zajęciach teoretycznych (1,1%). Oceniając łącznie sytuacje dezorganizacyjne stwarzane w procesie kształcenia w szkole 'wyższej należy podkreślić, iż najwięcej ich zaobserwowano w czasie nauki własnej (27,9%). Znacznie mniej tych sytuacji dostrzeżono w trakcie praktyk studenckich (17,4%), jeszcze mniej — na zajęciach teoretycznych (13%) i najmniej — na zajęciach praktycznych (11,6%).

Analiza procesu kształceniowo-wychowawczego w szkolnictwie wyższym wykazała również, że sytuacje dezorganizacyjne powstawały nie tylko na skutek występowania warunków subiektywnych (tzn. negatywnych czynności nauczycieli akademickich i studentów), lecz także działania różnych czynników obiektywnych (tj. niezależnych od kadry naukowo-dydaktycznej i studentów). W procesie naukowej obserwacji działalności dydaktycznej w wielu uczelniach stwierdzono bowiem, iż na powstawanie sytuacji dezorganizacyjmych nierzadko wywierały wpływ takie czynniki, jak: trudności lokalowe, remont obiektów dydaktycznych, nięogrzewanie sal wykładowych i pomieszczeń mieszkalnych, przerwa w dostawie prądu elektrycznego, nie sprzyjające warunki hydrologiczno-meteorologiczne (np. w trakcie różnych praktyk studenckich na okrętach PBL i statkach morskich), dokuczliwy hałas it;p.

Dokonana ocena i interpretacja zgromadzonych materiałów w zupełności potwierdziła negatywny wpływ sytuacji dez organizacyjnych na uaktywnianie studen-162 tów w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Opróea straty bardzo cennego czasu dydaktycznego sytuacje te wywierały również ujemny wpływ na rozwijanie aktywności, inicjatywy i .samodzielności studentów w myśleniu i działaniu, doprowadzając ich niejednokrotnie do bezwładu umysłowego, braku odpowiedzialności za postępy w studiowaniu określonych -treści kształcenia oraz biernej postawy w procesie nauczania -— uczenia się.

ZAKOŃCZENIE

Podsumowując całokształt rozważań zawartych w niniejszej pracy należy jeszcze raz podkreślić, że głównym celem podjętych badań była próba wykazania wpływu typowych sytuacji dydaktycznych, stwarzanych w działalności kształceniowo-wychowawczej w szkolnictwie wyższym, na aktywizację studentów w procesie nauczania — uczenia się. Przedstawione w książce zarówno pozytywne działania zmierzające do aktywizacji studentów, jak i braki występujące w działalności pedagogicznej niektórych uczelni miały przede wszystkim wskazać na potrzebę nieustannego doskonalenia procesu kształcenia wysoko kwalifikowanych specjalistów dla wszystkich dziedzin gospodarki i kultury w naszym kraju. W świetle uzyskanych wyników badań można stwierdzić, że wiele tez, ustaleń, propozycji i wniosków — zawartych w poszczególnych rozdziałach rozprawy — może stanowić podstawę wielu refleksji dla nauczycieli akademickich, zajmujących się w toku codziennej pracy kształceniem'i wychowaniem

u*

163