Siuta Elementy prawa dla ekonomistów rozdział 3 prawo�ministracyjne (5)

3) Akt administracyjny często może być wydany tylko po przeprowadzeniu określonego przez przepisy prawne postępowania i przy zachowaniu pewnych wymagań formalnych, na przykład przyznanie statusu uchodźcy wymaga przeprowadzenia weryfikacji dostarczonych informacji i dokumentów przez odpowiednie organy, a końcowa decyzja musi mieć określoną formę.

Moc obowiązująca aktu administracyjnego nie nasuwa żadnych wątpliwości, jeśli został on wydany prawidłowo, z zachowaniem przewidzianych przez prawo wymagań. Zdarzyć się jednak może, że przy wydaniu aktu administracyjnego wymagania te nie zostały dochowane. Taki akt administracyjny jest wadliwy.

Niezgodność aktu administracyjnego z przepisami może być poważna lub błaha, w zależności od tego, jakiej sprawy dotyczy. Im większa jest niezgodność aktu administracyjnego z obowiązującym prawem - a więc im poważniejsza jest wadliwość - tym większy wpływ wywiera to na ważność aktu administracyjnego.

Ogólnie rzecz biorąc odróżniamy wady istotne i wady nieistotne.

1)    Jeśli akt administracyjny narusza przepis, mający tylko charakter porządkowy (wada nieistotna), wadliwość nie powoduje dla aktu administracyjnego żadnych ujemnych skutków, uzasadnia jedynie ewentualną odpowiedzialność służbową pracownika państwowego, który taki akt wydał (np. zastąpienie ręcznego podpisu odpowiednią pieczątką, co jest w zasadzie niedopuszczalne, ale żadnych ujemnych skutków - zarówno dla adresata aktu, jak i dla państwa - nie rodzi). Akt administracyjny jest i pozostaje nadal ważny, wymaga jedynie uzupełnienia i sprostowania.

2)    Sprawa przedstawia się inaczej, gdy akt administracyjny dotknięty jest wadą istotną.

Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego uznają za nieważny akt administracyjny, który:

a)    został wydany przez niewłaściwy rzeczowo organ,

b)    został wydany bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

c)    dotyczy sprawy, która została poprzednio rozstrzygnięta ostateczną decyzją,

d)    został skierowany do osoby nie będącej stroną w sprawie,

e)    w razie wykonania wywołałby czyn zagrożony karą,

f)    zawiera inną wadę, powodującą nieważność aktu z mocy wyraźnego przepisu prawa.

Dawniej panował pogląd, że wadliwe akty administracyjne dzielą się na bezwzględnie nieważne, tzn. takie, które są nieważne z mocy samego prawa i nie wymagają nawet uchylenia oraz na akty wzruszalne, czyli takie, które mimo wady są ważne do chwili uchylenia przez organ nadrzędny. Pogląd ten został zarzucony.

Obecnie każdy akt administracyjny chroniony jest domniemaniem ważności, co ma zapobiec samodzielnemu ocenianiu aktu przez zainteresowane podmioty i swobodnemu decydowaniu, czy go wykonać. Nawet taka decyzja, która jest dotknięta bardzo poważną wadą powinna być traktowana jako obowiązująca do chwili uchylenia.

T

Uchylając akt administracyjny organ nadrzędny decyduje czy był on nieważny od chwili wydania (ex tunc) i od początku nie wywoływał żadnych skutków prawnych (nie dał nikomu praw i na nikogo nie nałożył obowiązków), czy też staje się nieważny z chwilą uchylenia (ex nunc).

Organ administracji państwowej - z urzędu lub na żądanie strony - wstrzymuje wykonanie aktu administracyjnego, gdy zachodzi prawdopodobieństwo, że jest on wadliwy.

§ 9. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Ogólnie biorąc, przez postępowanie administracyjne należy rozumieć tok czynności organu administracyjnego i stron, zmierzający do wydania aktu administracyjnego. Inaczej mówiąc - tryb i formy postępowania.

Aktu administracyjnego nie można wydać w dowolny sposób. Konieczne jest przestrzeganie pewnych formalności i rygorów. Istnieje stały tryb załatwiania określonych rodzajów spraw. Wszystko to składa się na postępowanie administracyjne. Istnieje tu analogia do postępowania sądowego (procedura cywilna, procedura karna), choć postępowanie przed sądami jest regulowane znacznie dokładniej.

Nałożenie pewnych ram działalności organów administracyjnych jest uzasadnione wieloma względami. Zabezpiecza to przede wszystkim praworządność, zapobiegając naruszaniu prawa i nadużywaniu władzy przez organy administracyjne, ponadto zaś zwiększa ogólną prawidłowość działania administracji.

Działalność administracji publicznej jest bardzo różnorodna, toteż niemożliwe jest ustalenie jednolitych przepisów postępowania we wszystkich rodzajach działalności administracji, np. przy wywłaszczaniu nieruchomości i udzielaniu ślubów. Dlatego istnieje szereg postępowań administracyjnych.

Obok postępowania ogólnego istnieją także szczególne tryby postępowania przewidziane dla niektórych specjalnych dziedzin administracji. Są to szczególne rodzaje postępowania administracyjnego. Do ważniejszych postępowań szczególnych należą: postępowanie egzekucyjne, postępowanie podatkowe, postępowanie w sprawach patentowych i in. Postępowania szczególne uregulowane są odrębnymi przepisami.

§ 10. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE OGOLNE

1. Pojęcie postępowania administracyjnego ogólnego

Nazwę postępowania administracyjnego z dopełnieniem „ogólne” nadaje się podstawowemu rodzajowi postępowania organów administracji państwowej. Jeżeli mowa jest w ogóle o postępowaniu administracyjnym, bez bliższego wyjaśnienia o jaki jego rodzaj chodzi, oznacza to właśnie postępowanie ogólne. Używanie tej skróconej nazwy jest zresztą powszechne.

7 Elcmentv nnu/a Hlo <*1™--