Syst Finansowy100 101

kurencji banków krajowych i zagranicznych. W Polsce procesy konsolidacyjne realizowane są przez (Gołajewska, Józefowska, 2000/2001):

•    zakup mniejszych instytucji bankowych, znajdujących się w kłopotach finansowych, przez większe banki,

•    przejęcie kontroli nad instytucjami bankowymi o porównywalnej wielkości,

•    łączenie banków z inicjatywy inwestorów — banków zagranicznych,

•    tworzenie uniwersalnych grup bankowych, w skład których obok banków wchodzą instytucje finansowe świadczące różnego typu usługi (fundusze emerytalne, ubezpieczeniowe, inwestycyjne).

Rezultaty tendencji konsolidacyjnych w sektorze bankowym przedstawiono w tabeli 2.5.

Procesy konsolidacyjne dotyczyły również najbardziej rozdrobnionego sektora, a mianowicie bankowości spółdzielczej. W 1995 r. istniało 1612 banków spółdzielczych, w 1996 r. — 1394, w 1997 r. — 1295, w 1998 r. — 1189, w 1999 r. — 781, w 2000 r. — 680, w 2001 r. — 642, w 2002 r. — 605.

Efekty działania przedstawionych wyżej czynników w sferze struktury własnościowej sektora bankowego ilustruje tabela 2.6.

Tabela 2.6. Struktura własnościowa sektora bankowego w Polsce w latach 1995-2002

Kapitał zakładowy (fundusz statutowy) należący do	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002
w min zł
Bezpośrednio skarbu państwa	1 109	1 365	1 304	1 351	1 037	977	1 236	1 697
Narodowego Banku Polskiego	273	352	175	8	8	0	0	0
Państwowych osób prawnych	277	488	332	319	250	225	217	150
Pozostałych podmiotów krajowych	262	393	589	690	866	1 405	984	1 017
Inwestorów zagranicznych	588	1 330	2 461	3 562	4 089	4 574	5 835	6 742
Drobnych akcjonariuszy Udziałowców banków spół-	546	537	1 069	1 243	1 056	896	1 246	1 066
dzielczych	192	268	294	357	392	423	448	475
Razem	3 247	4 733	6 224	7 530	7 698	8 500	9 966	11 147
w%
Bezpośrednio skarbu państwa	34,2	28,9	20,9	17,9	13,5	11,5	12,4	15,2
Narodowego Banku Polskiego	8,4	7,4	2,8	0,1	0,1	0,0	0,0	0,0
Państwowych osób prawnych	8,5	10,3	5,3	4,2	3,2	2,6	2,2	1,3
Pozostałych podmiotów krajowych	8,1	8,3	9,5	9,2	11,3	16,5	9,9	9,1
Inwestorów zagranicznych	18,1	28,1	39,6	47,4	53,1	53,9	58,5	60,5
Drobnych akcjonariuszy Udziałowców banków spół-	16,8	11,3	17,2	16,5	13,7	10,5	12,5	9,6
dzielczych	5,9	5,7	4,7	4,7	5,1	5,0	4,5	4,3
Razem	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0

Dane zawarte w tabeli 2.6 wskazują na:

•    wycofanie się NBP z działalności w sektorze bankowości komercyjnej,

•    zmniejszenie się udziału w sektorze bankowości komercyjnej państwowych osób prawnych,

•    zwiększenie się udziału inwestorów zagranicznych.

Dokonując oceny stanu systemu banków komercyjnych w Polsce należy przede wszystkim zwrócić uwagę na jego dynamiczny rozwój; obecnie jest on podstawowym ogniwem polskiego systemu finansowego. Można się o tym przekonać analizując dane zawarte w tabeli 2.7.

Dynamikę sektora bankowego na tle zmian produktu krajowego brutto ilustruje tabela 2.8.

Tabela 2.7. Instytucje finansowe w Polsce w latach 1995-2002 (a)

Instytucje finansowe	Liczba
	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002^1
I. Instytucje depozytowo-kredytowe	1717	1643	1576	1492	1086	901	854	791
1.1. Banki	1591	1475	1378	1272	858	754	713	667
1.1.1. Komercyjne	81	81	83	83	77	74	71	62
1.1.2. Spółdzielcze	1510	1394	1295	1189	781	680	642	605
1.2. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe	126	168	198	220	228	147	141	124
2. Towarzystwa ubezpieczeniowe	39	41	50	54	58	66	71	74
2.1. Nażycie	12	13	20	23	26	32	36	36
2.2. Majątkowe	27	28	30	31	32	34	35	38
3. TFI /fundusze inwestycyjne^2	2/4	5/11	10/30	14/38	15/62	21/85	17/94	17/100
4. Domy maklerskie	54	50	47	46	48	49	42	36
5. Otwarte fundusze emerytalne	-	-	-	-	21	21	17	16

(b)

Instytucje finansowe			Aktywa (mld zł)
	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002^1
1. Instytucje depoozytowo-kredytowc	149,4	197,3	251,9	321,3	366,1	431,5	473,5	471,5
1.1. Banki	149,3	197,1	251,6	320,7	365,2	430,3	471,7	469,1
1.1.1. Komercyjne	142,2	188,0	240,3	307,0	349,8	412,3	450,2	445,7
1.1.2. Spółdzielcze	7,2	9,1	11,3	13,7	15,4	18,1	21,5	23,4
1.2. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe	0,1	0,2	0,4	0,6	0,9	1,2	1,8	2,5
2. Towarzystwa ubezpieczeniowe	5,3	8,1	13,2	20,7	28,9	37,9	48,0	57,5
2.1. Na życie	2,4	3,9	6,4	10,2	14,7	20,4	27,0	33,1
2.2. Majątkowe	2,9	4,2	6,8	10,6	14,2	17,5	21,1	24,4
3. TFI /fundusze inwestycyjne	0,7	1,4	1,9	1,8	3,1	9,5	12,1	22,8
4. Domy maklerskie	1,6	1,8	3,0	3,2	3,6	3,9	3,3	b.d.
_5. Otwarte fundusze emerytalne	-	-	-	-	2,3	9,9	19.4	31,6