11957 ksi ¬ki studia'2

288 Rozdział 18

Prawdopodobieństwo wystąpienia zjawisk wykluczających się jest sumą ich prawdopodobieństw.

Prawo Hardy’ego-Weinberga dotyczy organizmów diploidalnych rozmnażających się generatywnie, jest prawdziwe także dla alleli wielokrotnych i więcej niż jednego genu, nie dotyczy natomiast cech dziedziczonych cytoplazmatycznie.

Populacja znajdująca się w równowadze genetycznej nazywana jest populacją 1 lardy'ego-Weinberga, a równowaga określana jest równowagą Hardy'ego-We-inberga. Od roku 1918 wiadomo również, że dowolna populacja osiąga stan równowagi po jednym pokoleniu panmiksji.

Jak obliczyć częstość alleli?

Dokładną częstość alleli można określić, licząc je w homo- i heterozygotach, laka sytuacja występuje, gdy geny wykazują niepełną dominację lub kodominację (wszystkie genotypy rozróżnialne fenotypowo). Przy dominacji zupełnej dysponujemy tylko częstością genotypu recesywnego, gdyż homozygoty dominujące i heterozygoty są fenotypowo identyczne.

W zależności od danych, jakimi dysponujemy częstość genów można obliczyć za pomocą następujących wzorów:

a)    w każdej populacji, jeśli znamy częstość heterozygot i częstość przynajmniej jednego typu homozygot (dominujących lub recesywnych),

P ^{= i}AA ^{+ V}^Aa ^a <?⁼¹ -P lub

q = f + Yif, a p=\-q

¹ aa    Aa    ^r    1

b)    w populacji zrównoważonej, dla której znamy tylko częstość homozygot dominujących lub recesywnych,

P = s[~i7    a    q = l-p

lub

? =    a    p=l-q

c)    w populacji zrównoważonej, jeśli znana jest tylko częstość heterozygot to:

lWl-2f,a    „ l-Vl-2f,_a

p albo q =--- oraz p albo q =---

(która częstość odpowiada p, a która q trzeba ustalić na drodze dodatkowych rozważań).

Na przykład:

a) znamy częstość heterozygot i homozygot dominujących f = 0,48 i f =

= 0,16

p - 0,16 i 0,48/2 0,4 stąd:    ą = 1 - 0,4 = 0,6

albo:

znamy częstość heterozygot i homozygot recesywnych f_|(j = 0,32 i f ₍

= 0,64

ą = 0,64 + 0,32/2 = 0,8 stąd:    p= 1-0,8 = 0,2

b)    znamy tylko częstość homozygot dominujących f_AA= 0,16 w populacji zrównoważonej

p = yl 0,16 = 0,4    stąd:    q = 1 - 0,4 = 0,6

albo:

znamy tylko częstość homozygot recesywnych f _a = 0,64 w popu lacj i zrównoważonej

q = yjo, 64 = 0,8    stąd:    p = 1 - 0,8 = 0,2

c)    znamy tylko częstość heterozygot f_Aa = 0,48 w populacji zrównoważonej

\+J 1 -2 x 0,48    1+Jl-0,96

p albo q =---=-- = 0,6

1—-v/1 — 2 x 0,48    1--Jl-0,96

p albo q =-—--=    “    ~

Jak określić stan równowagi dla populacji?

Znając częstość alleli, obliczamy teoretyczne częstości genotypów odpowiadające stanowi równowagi i porównujemy uzyskane wyniki z częstościami obserwowanymi.

Na przykład:

Załóżmy, że w badanej populacji mamy następujący rozkład częstości genotypów:

AA = 0,06 Aa = 0,58 aa - 0,36

zatem częstości alleli wynoszą:

p = 0,06 + 0,58/2 = 0,35 stąd:    q = \- 0,35 = 0,65

aby populacja znajdowała się w stanie równowagi, częstości genotypów powinny wynosić:

p² = (0,35)² = 0,1225 ~ 0,12

2pq = 2 x 0,35 * 0,65 = 0,4550 ~ 0,46

q^z = (0,65)² = 0,4225 ~ 0,42