12030 IMGY44 (5)

186 Z. KRASIŃSKI: IRYDION

nie pisali starożytni: poświęcone temu lub owemu, ale: bogom Manom tego lub owego, np.:

Diis Manibus Pueri Septemtri-onis. annor. XII. qui Antipoli in Theatro Bi duo saltavit et placuit.

Napis znaleziony w Antibes — w nim cała nieużytość świata starożytnego rzymskiego się odbiła — dlategośmy go tutaj raczej od każdego innego przywiedli.

[24]    Sztuką Danaów.

Timeo Danaos et dona ferentes (Virg.).

[25]    Lucius Mummius nic nam nie zostawił.

Lucius Mummius zabił Grecję zburzeniem Koryntu.

[26]    Dulces moriens reminiscitur Argos.

Cytacja z Eneidy: „Niech słodkie, umierając, wspomina Argos'’.

[27]    W termach Karakalli.

Były to kąpiele wystawione przez Karakallę. Gmach, którego gruzy dzisiaj jeszcze są gmachem. U starożytnych kąpiel nie była rzeczą tak krótką i mało znaczącą jak u nas. Najsłodsze godziny życia przepędzali w termach. Były to budynki pełne portyków, ogrodów, bibliotek, przyozdobione arcydziełami sztuk pięknych. Tam wyszedłszy z wann marmurowych, namaściwszy się najdroższymi kadzidłami, przechadzali się lub słuchali filozofów, lub grali w różne gry, ćwiczyli się w gimnastyce. Czasem w termach bywały teatra i cyrki.

[28]    Chyba go Tyresjas w piekle zrozumie.

Tyresjas, sławny wieszczbiarz, syn nimfy Charyklo — oślepiony przez Junonę, darem proroctwa obdarzony przez Jowisza.

Do niego, do piekieł zstępowali bohaterowie ciekawi przyszłości 1 objawień o tajemnicach życia.

[29]    Prawdziwego krotoniatę.

Mieszkańcy Krotony słynęli z siły i zręczności w zapasach.

[30]    Iacta est alea.

„Kość rzucona” — słowa Juliusza Cezara, przesadzającego Rubikon.

[31]    Vae capiti eius!

„Biada głowie jego!” — zwykłe przeklęstwo u Rzymian.

[32]    Potrójna Hekata.

Dlatego potrójna, że nazywała się księżycem w niebiesiech, Dianą na ziemi, Prozerpiną lub Hekatą w piekle. Epitet jej zawsze jest Dea feralis — zgubna bogini.

[33]    Proh Jupiter!

„Ach, Jowiszu!” — zwykły wykrzyknik u Rzymian.

[34]    Rąk potrząsających tyrsami.

Tyrsy, święte laski oplecione bluszczem, zakończone gronem winnym, niesione w igrzyskach i świętach Bachusa. Ukazanie się tego widma Aleksandra Wielkiego znane jest w historii.

[35]    Podaj mi falernu.

Falernum — sławne wino u Rzymian.

[36]    Dii, auertite omen!

Poświęcony sposób mówienia u starożytnych dla odwrócenia złej wróżby.

[37]    Alboż wyszło ci z pamięci, że syn wielkiego Septymiusa

(Karakalla) itd.

Ta cała mowa Irydiona zasadza się na szalonej miłości, którą powziął był Karakalla ku pamięci Aleksandra W. Karakalla był to człowiek bardzo mierny, o żelaznych kaprysach, nie woli, niezmiernie chełpliwy, pełny drobnej miłości własnej, cierpiący

22

Blbl. Nar. Ser. I, Nr 42 (Z. Krasiński: Irydion)