14115 P3190313

Klemensa Branickiego w Białymstoku, zbudowany pod kierunkiem architekta saskiego Jana Zygmunta Deybia w latach 1728-1758. Pałac i park zlokalizowano    „j

na południe od miasta, założonego na miejscu wsi w XVII w. Na przedłużeniu o-    tc

si pałacu i parku założono "nowe miasto", którego układ złożony był z dwu pros J -topadłych do siebie ulic /ryc. 74/. Przeprowadzona została też regulacja stare -go miasta, na rynku którego wzniesiono/1745- 176 1/ monumentalny ratusz.Wi_e

-ża ratusza zamykała perspektywę dróg prowadzących do miasta.    I p

Z innych podobnych założeń z tego czasu wymienić można jeszcze Siedlce/oa.    s

łac i przebudowa miasta w latach 1755-1766/, Terespol/nadanie praw miejskich ; k w 1753 r./, Tykocin /kościół i przebudowa rynku w latach 1742-1771/, Biała Po. dlaska /przebudowa rynku w 1777 r. - ryc. 75/ i in. W wielu rezydencjonalnych I miastach magnackich widoczne są w tym czasie tendencje do nadawania zabudowie miejskiej charakteru reprezentacyjnego,    i ⁸

Trzciel, Przysucha, Lublin/.

Podejmowane są również próby uporządkowania i odbudowy zniszczonych miast lecz rezultaty ich były ograniczone. Najciekawszą jest akcja podjęta w Warszawie z inicjatywy marszałka wielkiego koronnego Franciszka Bielińskiego, który powołuje tu w 1743 r. tzw. Komisję Brukową, działającą przez przeszło dwa- -dzieścia lat /głównie w latach 1750-1752/. Środki finansowe uzyskane z opodatkowania właścicieli nieruchomości i z dotacji państwowych przeznaczono na bru -kowanie ulic, budowę kanałów odwadniających, .oraz na oczyszczanie miasta, Komisja Brukowa była też inicjatorem pomiarów miasta sporządzonych w latach 1744-1752 przez Jakuba Fontanę. F. Bieliński był też założycielem /1757 r. / na obszarze dzisiejszego przedmieścia Warszawy miasteczka Bielino o regular -

W latach 1710-1766 lokowane jest na zachodnich i centralnych ziemiach poi ! > skich ponad 40 miast, w tym zaledwie dwa królewskie. Niemal wyłącznie były I to małe ośrodki lokalne o charakterze rolniczó-rzemieślniczym. W okresie tym | powstają również'nieliczne "nowe miasta" przy istniejących ośrodkach / np.

nym układzie z kwadratowym rynkiem /dawny rynek tego miasteczka jest dziś j Placem~D‘ą‘t«^rdW3Kregó/':    .    '    •    I |

Nowy okres rozkwitu sztuki w Polsce przypada na lata panowania ostatniego _r króla polskiego - Stanisława Augusta Poniatowskiego /1764- 1795/. Jego inicja - j tywy gospodarcze,^społeczne i artystyczne wiązały się z szeregiem realizacji 1 urbanistycznych i były bodźcem dla działalności wielu magnatów.

Wkrótce po objęciu tronu rozpoczyna on prace mające na celu przebudowę Pa-    |

łacu Ujazdo.wskiegoma rezydencję królewską. Wiąże się z nią duże założenie    _s

P« c

przestrzenne, zwane dziś OsiąStanisiawowską, które ukształtowało południową i część śródmieścia Warszawy. W latach 1766-1768 wytyczona zostaje sieć dróg * na zachód od-Alei-Ujazdowskich_/dawna saska droga kalwaryjna/, które wiązały p się gwiaździstymi placami z drogą na osi Pałacu /dziś ul. Nowowiejska/, stano- | wiącą'przedłużenie w kierunku zachodnim kanału Piaseczyńskiego /ryc. 76/. Po- i dobnie jak omawiana poprzednio Oś Saska w Warszawie założenie Stanisława Au -gusta nie miało charakteru urbanistycznego. Była to sieć dróg komunikacyj nych i widokowych, wysadzonych rzędami drzew,przy czym na osi głównej miała | być założona eksperymentalna wieś /przy placu na Rozdrożu/. W drugiej poło -wie XIX w. tereny te zostały rozparcelowane i zabudowane. W oparciu o sieć ¹¹ dróg wiejskich powstał nowy organizm miejski.

W kilka lat później Stanisław August przystępuje do budowy letniej, rezydencji, położonej pod skarpą wiślaną na południe od Pałacu Ujazdowskiego. Rezydencja ta, zwana Łazienką Królewską, otoczona została wielkim parkiem romantycz -ⁿym, stanowiącym dziś największy i najpiękniejszy obszar zieleni w śródmieściu Stolicy. Prócz tego powstaje szereg założeń prywatnych w okolicach ówczes -nej Warszawy jak: Mokotów księżny Lubomirskiej i Królikarnia K. Thomasisa