21816 strona (192)

tryczne pobudzanie nerwów", a w tłumaczeniu wolnym elektrostymulację. Nazwy te są coraz częściej używane i rozszerza się je na jednokierunkowe impulsy stosowane w zabiegach elektroterapii. W nowoczesnych aparatach dwukierunkowe impulsy TENS występują w kilku kształtach. Są one najczęściej zrównoważone (ze względu na ilość ujemnej i dodatniej energii elektrycznej - suma energii w fazie dodatniej i ujemnej wynosi 0); symetryczne lub niesymetryczne, co znaczy, że faza ujemna ma odpowiednio ten sam kształt, co faza dodatnia, lecz o odwróconym kierunku; generowane w seriach rytmicznych lub nierytmicznych (ryc. 4.16).

W niektórych aparatach można regulować czas trwania impulsów TENS, we wszystkich aparatach można regulować ich częstość. Są one stosowane do elek-trostymulacji ruchowej oraz do zwalczania bólu.

4.5.2. Elektrostymulacja seriami impulsów małej częstotliwości

Skurcze tężcowe

Depolaryzacja błony komórki mięśniowej wyprzedza skurcz o parę ms i trwa od 1 do 3 ms. W tym czasie występuje bezwzględna niewrażliwość nerwu i mięśnia na bodźce (okres refrakcji), potem następuje okres repolaryzacji trwający 2-4 ms i skurcz mięśnia. Jednocześnie wraca wrażliwość na impulsy elektryczne (ryc. 4.1 7).

W mięśniach szybko kurczących się skurcz trwa około 7,5 ms, w mięśniach wolno kurczących się około 100 ms. W każdym typie mięśnia włókno, będąc jeszcze w stanie skurczu, już jest gotowe do przyjęcia następnego pobudzenia. Kolejne pobudzenia przedłużają istniejący skurcz. Następuje sumowanie się skurczów. W ten sposób można doprowadzić do skurczu przedłużonego, który nazywamy skurczem tężcowym.

Do wywołania pełnego skurczu tężcowego w mięśniu szybko kurczącym się impulsy muszą występować z częstością od 50 do 100 Hz. W mięśniach powoli kur-

Ryc. 4.17. Zewnętrzny impuls elektryczny, potencjał czynnościowy w nerwie i skurcz mięśnia oraz ich następstwo w czasie. Liniami przerywanymi zaznaczono potencjały czynnościowe, które, gdyby zostały wywołane, wydłużyłyby skurcz mięśnia, powodując skurcz tężcowy

192