24399 P1240492

Północna esfśó Dolnsgo śląska, be a wschodniej części Dolnych Łu-tye alztzcząoych sit w widłach Bobru 1 Nysy łużyckiej , zaliczanej sy\. nie do obszaru doluollązkizgo, stsnowi od III okresu epoki brązu teren wpływów kulturowych dających alę określić jako śląsko-zachodniowielko-poisklt. Wydaje sit, ko określenie tego skupienia osadniczego, Jako podgrupy zachodni o wielko polskie j grupy śląskiej "kultury łużyckiej"

/G«dl 1973, a.75/ ma swoje uzasaduienie. >!ożna ten obszar włączyć też do tej grupy i wyodrębnieniem podgrupy dolnośląskiej* Hlellcsns przykłady, wpływów kultury taako-łiaiyckiej nie upoważniają zupełnie do przyłączenia do Jej zasięgu tego terytorium. Nie wydaje się toż uzasadnione wyodrębni tnie oddzielnej grupy dolnośląskiej /Prahistoria, t.XT, ryc.3ó/. Obszar wschodniej części Dolnych Łużyc zaliczany do strefy osadnictwa tej grupy, od początku wiąże się * roswojem kultury saśko--łużyckiej. Pozbawiona tego kryterium tsw. grupa dolnośląska kurczy się do niewielkich rożni arów i wykazuje przy ty* stosunkowo słabą odrębność. Pod koniec epoki brązu i w okresie halsztackim na znacznej części tego obszaru występują cmentarzyska wiążące się wyraźnie ze strefą środkowo śląską /okolica Kowej Soli i Głogowa/.

Raj większą ilość repre Zda tacy jntgo materiału s III - ^{rv okresu} epoki brązu z-północa«J części Dolnego śląska uzyskano po II wojnie światowej ze 178 grobów ciałopalnych z cmentarzyska w Przyborowie koło Sowej Soli / Karo inki an 1972/, Uzupełnienie* są tet materiały z csentsrzyzk w Trząsowie, Szyaoclnie i Łukowicach k, Głogowa /Warcin-kian 1971, 1977; Gałuszka 1959/ oraz pojedyncze zespoły s cmentarzysk w Kotli, Bytomiu'Odraziskla i z okolic Zielonaj Góry /Kołodziejski 1971, 1972/. Ciekawym zjawiskiem jest stwierdzona na niektórych cmen-tąrsyzJeach tego regionu olągłość użytkowania od połowy III okresu epoki brązu do schyłkowy oh fas okresu halsztackiego /Kotla i Żukowice k, Głogowa/ •

v v okresie epoki brązu, w drugiej Jogo połowie 1 w okresie halsztackie następuje na omawianym obszarze podział*. Część północną w okolicach Zielonej Góry, Krosna Odrzańskiego aż po linię Bytom Odrzański - laga/ na południu, zajmuje kultura easko-łużyoka w fasie białowic-kiej nie przekraczając jednak, ani na północy równoleżnikowego odcinka środkowej Odry, ani aa wschodzie południowego odcinka tej rzeki, jak sugeruje te A. Gardaweki /Prahistoria, t.IT, ryc.55/. Zajęcie tego terytorium przez ludność kultury aaako-łużyckiej w fasie białowic-klej wyóaje się bezsporne w świetle tęgo, że badane tu cmentarzyska ale posiadają ciągłości od okreeów wcześniejszych. Wspomniana np. wcześnieJase cmentarzysko w Przyborowie wyraśaie przestaje być użytkowane W 7 okresie epoki brązu. Strona południowa północnej części Polnero Śląska zdecydowanie związana Jest z grupą /kulturą/ śląską,

bad.nl. c*.nUr»y#l v. Wiankowi, k. *yto*l. Cdr..,'.kl.ro, „Bytomiu, w Bucu, *otll 1 fcukowlcch k. G*o_Kow«. kl.st.ty dwa *_e •nl.nyoh tu wl,k..ych ...połów - . Wianków. 1 Zukowie - nl. doc.kał, się publikacji.

Obszar położony na północ od równoleżnikowego odcinka środkowej Odry - Ziemia Lubuska - związany Jest w swoi*-rozwoju * kulturą brandenburską, którą wcześniej określono słusanie jako brandenbursko-lubuską /G od 1 1975, 0.8O/. Prowadzone od szeregu lat badania wykopaliskowe w rejonie Cybinki nad Odrą udzwadnizją, że przynajmniej zachodnia część Ziemi Lubuskiej nie posiadała ścisłych związków z kulturą easko-•łuśycką ani tet z grupą zaohodniowielkopol ską w późniejszych okresach epoki brązu. V fazie początkowej bowiem, tsw. uradzkle j*. wykazuje kultura brandenbursko-lubuska silne swląski kulturowe z zachodnią wielkopolską /Horst 1972/• v okresie halsztackim zdecydowanie rozwija aię na całym tym terytorium tsw. grupa górzycks, sięgając swym zasięgiem na wschodzie aż do linii Obry 1 jezior obrzsśsklch, a będąc podobnie jak blałowlcka, barokową fazą rozwojową kultury brandenbursko—lubuskie j •

V obu fazach, zarówno w epoce brązu, jak i w okresie halsztackim, kultura brandenbursko—lubuska posiada tyle odrębnych cech v ceramice, żf trudno ją w jakimkolwiek etapie rozwoju łączyć s kulturą sasko-łużycką /Gardaweki 1979, s•35/•

Po opublikowaniu licznych materiałów z obszaru zachodniej części Ziemi Lubuskiej i przeprowadzeniu w oparciu o te materiały analizy porównawcze j tzw. grupy "brandenbursko-?lubuskiej” i grupy "górzyckiej" z innymi grupami kultury "łużyckiej" konieczne-będzie wydzielenie jeszcze jednej kultury. Jeżeli jednym. z_kryterlóv wydzielenia kultury blałowlckleJ, słusznie uznany został- przez Gardawskiego inny kierunek rozwoju u schyłku okresu ha3 sztacki ega, kiedy ta. terytorium związane z tzw. kulturą "łużycką" podlega -oddziaływaniom 1. przekąstał-ceniom kulturowym pod wpływem kultury weJherowsko-krotoazyńekiej /pomorskiej/ /Gardaweki 1979, a. 55-34/» a Dolne Łużyce z przeżywającą się fazą biało wleką kultury sasko-łużyckie J pod wpływem kul tury Jastorf-okie j, to podobnie Ziemia Lubuska w części związanej z Brandenburgią ulega silnym oddziaływaniom kultury Jaatorf akie i* a na całym obszarze występowania tzw. grupy "górzycklej" brak oddziaływań i Jakichkolwiek śladów kultury wejherowsko-kroto ozydekleJ•

Wydaje się, że obecnie konieczne jest zdecydowane oddzielenie kultury "łużyckiej" - przy czym wątpliwej wartości nabiera tu sama nazwa tej kultury - od terytorium Saksonii, Łużyc, Brandenburgii i dalej na zachód położonych terenów, jak tet wprowadzenia dalszych podziałów w •trefie wschodniej i środkowopolekiej. Hależy jednak, wziąć pod uwagę, że istnieją pewne elementy łączące wszystkie kultury występujące w ob-

— 101