18935 skanowanie0017

tu J.U hermeneutyka biblijna

6. WYJAŚNIENIA PAPIESKIEJ KOMISJI BIBLIJNEJ I KONGREGACJI RZYMSKICH

Papieska Komisja Biblijna (Pontificia Commissio de re Biblica), powołana przez Leona XIfi w 1902 r. listem apostolskim Yigilantiae, miała dbać o właściwy rozwój'studiów biblijnych, wydawanie określonych pism, a także udzielanie autorytatywnych odpowiedzi ni przedstawiane jej zapytania (EB ;145). W motu pro-prio Praestantia Scripturaej Sacrae z 1907 r, (EB 283—288) Pius X stwierdził, że katolików obowiązuje w śumieniu podporządkowanie się decyzjom Papieskiej Komisji Biblijnej, jak i zatwierdzonym przez papieża dekretom kongregacji rzymskich, dotyczącym spraw doktrynalnych. Dekrety Komisji, jak .i kongregacji, niekoniecznie jednak muszą być nieodwołalne, tym bardziej że spora ich część dotyczyła głównie kwestii historyczno-literackich i odzwierciedlała aktualny stan wiedzy biblijnej. Niektóre więc wyjaśnienia mają dzisiaj znaczenie wyłącznic informujące o trudnościach, z jakimi borykała się biblistyka na początku XX w. i w jakim kierunku szły ówczesne rozwiązania, przedawnione późniejszymi osiągnięciami nauk biblijnych. W mocy pozostają jednakże te dekrety, które bezpośrednio lub pośrednio łączą się z prawdami wiary i obyczajów; w pozostałej materii egzegeta ma swobodę prowadzenia badań i ich publikowania, pozostawiając jednak właściwą ich ocenę decyzjom Nauczycielskiego Urzędu Kościoła¹.

Papież Paweł Vl motu proprio Sedula.cura z 27 VI 1971 r. zreorganizował Papieską Komisję Biblijną, której zadaniem ma być podtrzymanie studiów biblijnych oraz służenie podocą Nauczycielskiemu Urzędowi Kościoła w interpretacji Pisma św'. Złączona z kongregacją Doktryny Wiary, Komisja Biblijna składa się z 20 członków — specjalistów różnych dyscyplin biblijnych, mianowanych przez papieża la okres 5 lat, Z Polaków konsultorem Papieskiej Komisji Biblijnej był ks. S. Łach w latach 1965—71), a jej członkiem w 1978 r. został o. A. Jankowski OSB miano-

vany ponownie p

zez papieża Jana Pawła II w kwietniu 1984 r,

III. WYKŁAD SENSU PISMA ŚW. (PROFORYSTYKA)

Pismo św, jest księgą ludu Bożego i ma służyć jego potrzebom duchowym, zukanie sensu biblijnego ma zatem cel bardzo konkretny — udostępnić go wiernym, ądź ich prywatnej pobożności (np. dla osobistego czytania Biblii), bądź dobru dej wspólnoty (duszpasterstwo biblijne). Ze względu na charakter wykład sensu ożc być naukowy, czyli służyć pogłębieniu prawd wiary i ich uzasadnieniu, bądź 'aktyczny, służący ożywieniu życia religijnego. O praktycznym celu wykładu sensu blijnego, a zwłaszcza o duszpasterstwie biblijnym, traktuje następna część podrę-nika, zatytułowana Proforystyka pastoralna. Pismo św, jako księga ludu Bożego.

Proforystyka jako teoria wykładu sensu biblijnego ukazuje różne jego formy, które można wykorzystać bądź w celach naukowych, bądź praktycznych.

Najbardziej rozpowszechnioną formą wykładu sensu Pisma św. jest tekstu; najlepiej jeśli dokonany jest on z języków oryginalnych, gdyż

rżekłjad ycias |*

^; prze

: wóv

daje większą gwarancję wiernego oddania myśli hagiografa. Przekład i{>ówjnien w miarę możliwości oddać nay/et styl hagiografów biblijnych, ich charakterystyczne i j: zwroty, nie stając jednakże w konflikcie z pięknem języka ojczystego.

Parafraza¹ jest omówieniem treści tekstu biblijnego, zastępującymi' niami trudniejsze zwroty. Parafraza nic powinna nigdy zatracać sensii wyrazowego Klasycznym przykładem parafraz są aramejskie targumy (zob. bliższe: wyiisi¹ w rozdziale o starożytnych przekładach Pisma św.).    | • i j

Glosa² była krótkim wyjaśnieniem tekstu biblijnego, umieszczonym bądź linijkami rękopisu (interlinearna), bądź na marginesie (marginalna);_: pjcjś glosy, zwłaszcza interlinearne, z biegiem czasu dostały się do samegó tekstu wykrycie dzięki metodom krytyki tekstu nie sprawia większych trudności.¹ (ul

nazywano także krótkie objaśnienia tekstu zaczerpnięte z pism Ojfców liKoŚcibłal.

i ■ • i: ^! • j | ii

Scholion³ to forma krótkich objaśnień nie tylko pojedynczych słów,; ałę także całych perykop, i to pod różnym kątem widzenia, stosowana już przez Ó:*|ge^;shj

Postylla⁴ (post illa sc. verba) — krótkie wyjaśnienia tekstu biblijnego żupi sywane bądź po tekście Pisma św,, bądź na marginesie (rozwinięte¹ glosy).

Kateny („łańcuchy”) są objaśnieniami zebranymi z dzieł Ojców ^! <Lc)ścibhi! wpisywanymi dookoła tekstu zajmującego centralną część karty; imię' autora go wyjaśnienia pisano czerwonymi literami. Kateny były bardzo popularhą objaśniania tekstu biblijnego na Wschodzie, a za ich inicjatora uchodzi j Prójkop z Gazy (V-VI w.)⁵.    .1

silie-

:da^:

między

illńcie ja i cli¹

i i

ósąm.i

ia’V

ne

fó rrmi

¹    Z okresu Ojców pochodzi parafraza Księgi Koheleta, pisana przez św. Grzegorza; Ćado

twórcę (PG 10, 987—1018). W późniejszych czasach parafrazy pisali: G, Sanchez (f 1628) E- do proroków, Erazm z Rotterdamu (f 1536) i Bernardyn z Piconio (t 1709) — do ksiąg; ;NT, Dó najlepszych zalicza się parafrazę Listów NT i Księgi Apokalipsy wydaną przez G., TerWelpa, Bonn 1912².    ; yijk

²    Do najbardziej znanych należą: Glossa ordinaria (marginalna) Walafryda Strabónąi PL J13 i 114, i Glossa interlinearis Anzelma z.Laonu (t 1117); PL 162.

³    Scholiony pisał Orygenes (do Księgi Przysłów wydał C. v. Tischcndorf, Lipsk

Jakub, bp Edessy (wydał G. Phillips, Scholia on pussages of the O. T. by Mar Ja'coH Edessa, London 1864); Barhebraeus (wydał M. Sprengling — W. C. Graham. BarhćlTcteus on the O. T. I (Gen — 2 Sam), Chicago 1931 i inni. Scholiony greckie wydali J. fcjfe^ot Testamentom ma cum Schoiiis graecis, Oxford 1703) i J. G. Rosenmuller (Scholia in\Ńó mentum, T-V, Norymbergae 1777, .1815*).    j ;

⁴    Szczególnie znaną była postylla Mikołaja z Lirę (t 1340): Postillae perpetm commentaria in unhersa Biblia in quo multa tradit dcsumpta ex auctoribus Judaeis, amprii/ks. j Salomon Jarchi, w której rozczytywał się M. Luter. Stąd' utarło się powiedzenie: „Nisi. liyha! jynsset Lutherus non saltasset”.

⁵    On pierwszy stworzył katenę do Oktateuchu (PG 87, 21—1080) z pism św. jCj/ry 1 di i A lbksójn dryjskiego, św. Bazylego Wielkiego i św. Grzegorza z Nyssy. Por. E. Lin dl, Dw Oktma\oh(iatej\k des Prokop von Gaza md die Septuagintaforsdwng, Munchen 1902. Na temat katen greek ch zóbi R. Devreesse, Chaines exegótique grecąues, DBS 1 1084— 1233. W Kościele lacińskimj pib*w.sżę

860)

849)):

U

■Bhhbp óĄ _ fis! Ścholid

raeiiic. e|v|Ać7$ś>

próby tworzenia katen pojawiają się w VIII w., jako dzieło Alkuina i jego ucznja Rabana Słynna jest tzw. Catena aurea św. Tomasza z Akwinu do czterech Ewangelii; Jej nowe dwutomowe pojawiło się. w Turynie w 1953 r. (opracował A. Guarienti).

M

auj-jij.

yjdath

1

Wynika to z wypowiedzi A. Millera, sekretarza Papieskiej Komisji Biblijnej, BM 3i (1955) —50, i A. Kteinhansa, podsekretarza Papieskiej Komisji Biblijnej, Ant 30 (1955) 63—65.