27940 SNC03767

•......<

'VYstę|:)invniiił( Mi-i ,, , ,    ii'/¹ h nu« powiel rza na dnie dolin. Natężę#icic/ęwąt

depresje ItTonti    ^Ct>l* zmniejsza kię w miarę wzniesienia ponad

p_or/c |-    ihnUht^^, salda promieniowania (w ciągu dnia. # ciupie;

' my wM«.‘kl( tiujjj , _J(spjgjjj/e od form wypukłych; w tym przypadku u** billem yjąej wymiany ciepła, którego strumień skierowam-łoimy wklęsłe, hardziej zaciszne tracą więc mniej ciepła

ji jednak Mk wielkie jak podczas tworzenia się zastoisk chfedu.

nonowe uroili....... ,    ,    ,,    ...    . .

v pimmuiy mm|(( /filmy f/adko przekraczają wartość gradientu aaiauatvcznegu

rrypotnlnn lo tn o hę syiąueję, kształtującą się w związku z ogrzewaniem i wyaę. uniom kontynentu Klimat wklęsłych form terenu ma wiele cech kontynentalnych -duże amplitudy leitip<*ra[fi/y_? niskie minima, poza tym - w górach - względnie mit opady. Wypukłe formy, zwlaszi /a wierzchołki gór są natomiast bardziej „oceaniezof’'. Stosunki termiczne są fum jednak w rzeczywistości podobne do panujących w wolnej atmosferze na odpowiedniej wysokości.

M. I less określił /ufp/MOś( mlęd/y średnią temperaturą powietrza, panującąna **• puklycli 1 we wklęsłych formach rzeźby w Karpatach Polskich (zob. rozdz. 14,1).

Jeżeli średnia temperatura roczna w dolinie wynosi na przykład 6°C, położony na ie samej wysokości wierzchołek wzniesienia charakteryzuje temperatura o 1 ^°C wyzsza. F*

Wok

”Włl/llł»

fllllKItil'/

ujawnią jest ml i

R

woźnico term Im i

my wypukłe są więc uprzywilejowane lermicznie, Ma to niemałe znaczenie min. db waruo-ków wegetacji roślin, które w formach wklęsłych narażone są na przymrozki (zob. tab. 113).

W dolinach górskich działają lokalne systemy cyrkulacyjne. Składnik tychsystfr mów stanowią wspomniane wyżej spływy chłodnego powietrza po stokach; ruch) takie powstają także w dnach dolin, gdzie powietrze przemieszcza się w dół, wzdłuż oh dci-ny. Jest lo Izw, wiali górski - wiejący „od gór”,

W okresie silnego nagrzewania się stoków, w ciągu dnia, rozwija się przeora skierowany wiatr dolinny, /, wiatrem górskim i dolinnym są związane rekompensujące ruchy powietrza wypełniającego dolinę; przyziemnemu wiatrowi górskiemu odpo» dać może słaba konwekcja, zaś wiatrowi dolinnemu - osiadanie powietrza nad wklęsły mi formami terenu (zoh, rozdz, 7), (Równą przyczyną krążenia powietrza są różnice temperatury panującej pr/y powierzchni stoków (które nagrzewają się i w.zięw* wskutek insolacjl i wypromlodowaniu) i temperatury powietrza wypełniającego dotaę (temperatura ta zależy od mniej wydajnego procesu turbulencyjnej wymiany deptap*' nego i odznacza się mniejszymi wahaniami),

Z wiatrom górskim związane są mrozowisku i mgiy w dolinach (tzw. morza nąpd wypełniające wielkie doliny i kotliny), natomiast wiatr dolinny powoduje zwykk powstawanie zachmurzenia orograficznego, związanego z konwekcją rozwijającą yę po* nagrzanych stokach, Ma ono nieco inny charakter od zachmurzenia, tworzącego się® dowietrznych zboczach wskutek konwekcji, wymuszonej przez ogólną cyrkulację *■ mosfetyczną. Zachmurzenie związane z lokalną cyrkulacją zanika wieczorem, gdy utaję jnsolacja stoków, jego rozwój jest lii hamowany poprzez zwrotne oddziaływa* chmur na nagrzewanie się stoków.

Zdarza się często na wiosnę, ie nie wierzchołki i grzbiety gór, ale otaczające je doi-ny przykryte są w ciągu dnia chmurami pochodzenie konwekcyjnego. Dzieje się tak. g# wyższe partie gór pokrywa śnieg, doliny zaś są bezśnieżne. Konwekcja rozwija się *ó*-